Sosyal medyada bazı paylaşımlarda, narkozu İbn-i Sina’nın icat ettiği, ameliyatlarda narkozu ilk uygulayan kişinin de İbn-i Sina olduğu öne sürüldü.
Anestezi, hastanın acı duymaması için geliştirilen tıbbi gelişmelerin bilimsel adı ve anestezi uzmanları tarafından yapılıyor. Tam bilinç kaybı olmadan duyarlılığın ortadan kalkmasıyla oluşan belirgin uyuşma haline ise narkoz deniyor. Narkoz, farklı ot ve bitkisel yöntemlerle de uygulanabiliyor.
Anestezinin gelişimi kloroform ve etere dayanıyor
Narkoz icat edilmeden önce ameliyatlar epey sancılı ve endişe vericiydi. Doktorlar hastaların ağrılarını daha az hissetmeleri için afyon, alkol ya da bitkisel karışımların içilmesinden kafaya darbe indirilmesi veya boğazın sıkılması yoluyla bayıltmaya kadar değişen birçok yöntem denediler. Bu yöntemlerin çoğu ağrıyı tam dindiremediği gibi hastaları riske atıyordu.
Narkozun icadı kloroform ve etere dayanıyor. Eter cerrahide yaygın olarak kullanılan ilk genel anestezik madde. Eterin sarhoş edici özelliği olduğundan doktorlar nispeten daha güvenli olan kloroformu kullanmaya başladı. Solunduğunda veya yutulduğunda güçlü bir anestezik ve yatıştırıcı organik bir bileşik olan kloroformu, 1831’de ABD'den Samuel Guthrie, Fransa’dan Eugène Soubeiran ve Almanya’dan Justus von Liebig birbirlerinden bağımsız olarak keşfetti. 1847’de İskoçya'da kadın doğum uzmanı Profesör James Y. Simpson, doğum sancısını hafifletmek için kadınlara kloroform vermeye başladı.
Dr. John Snow, kraliçe Victoria doğum yaparken kloroformu kullanmıştı. Kendisi keşfetmemiş olsa da kloroform bu sayede popüler hale geldi. Bu yüzden Dr. John Snow anestezinin öncülerinden biri olarak kabul ediliyor. Daha sonra Dr. John Snow On the Inhalation of the Vapour of Ether and On Chloroform and Other Anaesthetics kitabıyla anestezinin gelişimine katkı sundu.
Ameliyatta ilk kez 1846’da uygulandı
Modern anestezinin erken bir formunu, ilk olarak 16 Ekim 1846'da diş hekimi William TG Morton Boston’daki Massachusetts General Hospital’da kullandı. Günümüzdeki kadar gelişmiş bir narkoz tekniği olmasa da, Morton hastayı uyuşturmak için sülfürik eter kullandı. Böylece hastanenin başhekimi hastanın boynundaki vasküler tümörü acısız bir şekilde çıkardı.
Ameliyatta ilk kez narkoz kullanan William TG Morton tıp tarihinde modern anestezinin mucidi olarak yer alıyor.
The First Operation with Ether, Robert C. Hinckley
İbn-i Sina narkozu icat etmedi
İbn-i Sina da hastaların ağrılarını hissetmemelerine yönelik bazı narkoz yöntemlerini kullanan kişilerden biri. El-kânun fi’t-tıbb kitabında İbn-i Sina, adamotunun uyutucu etkisini dile getiriyor. Sünnet operasyonlarında ve ameliyatlarda hastanın ağrı hissetmemesi için ağrı kesici ve uyku getirici olarak afyonu şarap, sarısabır, hindistancevizi veya adamotu ile karıştırıp hastalara içirdiğinden bahsediyor. Hastaların ağrılarını hissetmemelerine için birçok yöntem kullanmış olsa da bu durum narkozu İbni Sina’nın icat ettiği anlamına gelmiyor.
Nitekim anestezi tarihinin anlatıldığı güvenilir kaynaklarda da İbni Sina’nın adı narkozun mucitleri arasında yer almıyor.
Anestezinin icadından önce dünyanın her yerinde şifacılar ve doktorlar hastanın acısını hafifletmek için çeşitli ot ve bitkisel yöntemlerle hastayı yatıştırıcı yöntemler kullanılıyordu.
Tarih öncesi çağlarda narkoz yöntemleri ilk olarak kimin kullandığını tespit etmek güç olsa da M.Ö. 4000’e dayanan Sümer eserleri, hastaları yatıştırmak için kullanılan afyon haşhaşını tasvir ediyor. Yine milattan önce Hindistan’da, Çin’de ve farklı coğrafyalarda afyon ve alkolün narkoz amacıyla kullanıldığı biliniyor.
Analiz yayınlandıktan sonra İbn-i Sina hakkında iddialar yayılmaya devam etti. İddiaya göre İbn-i Sina yüz felcinin sebeplerini ilk kez tespit eden, deri altına iğneyi ilk kez yapan ve astıma tedavi bulan ilk kişiydi.
İbn-i Sina'nın yüz felcinin sebepleri hakkında çalışmalar yaptığı biliniyor. İbn-i Sina yüz felcinin sebeplerini ilk kez tespit eden ve deri altına iğneyi ilk kez yapan kişi olduğuna dair güvenilir bir kanıt olmasa da, tıp alanda kendisinden sonra çalışma yapacak kişileri etkileyen önemli gelişmelere imza attı. İbn-i Sina'nın astıma tedavi bulan kişi olduğu iddiasıysa gerçeği yansıtmıyor çünkü günümüzde modern tıp astımın kesin bir tedavisini bulmuş değil.
