Prof. Dr. Muzaffer Eskiocak’ın katkısıyla hazırlanmıştır.
Kara Kutu-Yüzleşme Vakti isimli kitabın 279. sayfasında yer alan iddiaya göre, menenjit aşısı 2013 yılında aşıtakvimine, Suriye’den gelen üç kişi menenjitten öldü diye eklendi. Üstelik “aşı lobisi” bu olayı kullanıp, aşıyı takvime eklerken, ölümlerin sebebinin menenjit olduğuna dair bir rapor bile yoktu.
Ancak menenjit aşısının 2013 yılında aşı takvimine eklendiği iddiası doğru değil. Menenjit için yeni doğan bebeklere vurulan Haemophilus Influenzae Tip B aşısı (Hib) 2006 yılında aşı takvimine alındı ve ücretsiz olarak uygulanıyor. Menenjit hastalığına tek tip bir bakteri yol açmıyor. Soner Yalçın’ın bahsettiği aşı devlet tarafından takvime eklenmedi, ücretli olarak uygulanıyor ve adı meningokal menenjit aşısı.
Menenjit aşısı 2006’da aşı karnesine eklendi
Çocuklarda görülen menenjit ve pnömoniye bağlı ölümlerin büyük bir kısmı Haemophilus Influenzae Tip B (Hib) virüsünden kaynaklı. Hib virüsü, hastalığı taşıyan kişilerle aynı ortamda bulunulduğunda bile bulaşabiliyor. Kalıcı beyin hasarlarına neden olabilen hastalık için kullanılan Hib aşısı, Sağlık Bakanlığı tarafından 2006 yılında aşı programına eklenmiş.
Sağlık Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan aşı takvimi incelendiğinde Hib aşısının beşli karma aşı adı altında doğumdan itibaren iki, dört ve altıncı ayda uygulandığı görülebiliyor. 18. ayda ise çocuklara daha önceki dozların tutması için “rapel” yani pekiştirici son bir aşı daha vuruluyor.
Konu hakkında 2006 yılında çıkan haberlere ulaşmak da mümkün. Hürriyet tarafından yapılan “Sağlık Bakanlığı, aşı takvimine menenjit aşısını da ekledi” başlıklı bir haberde Sağlık Bakanlığı’nın menenjit aşısı olarak da bilinen Hib’i aşı takvimine eklediği belirtiliyor.
Buna ek olarak Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatri Profesörü Elif N. Özmert tarafından yazılan “Dünyada ve Türkiye'de aşılama takvimindeki gelişmeler” başlıklı makalede Hib aşısının Türkiye Ulusal Bağışıklama programına 2006 yılında eklenmesinin ülke adına yararlı olduğu değerlendirilmesi yapılıyor.
Meningokok menenjit aşısı karnede yok
Basit anlamda menenjit enfeksiyonu, beyin ve sinir sistemini saran zarın iltihaplanması anlamına geliyor. Bu hastalık neticesinde işitme kaybı, beyin hasarı, böbrek hasarı, uzuv kaybı, sinir sistemi sorunları, hatta ölümle karşılaşılabiliyor.
“Neisseria Meningitidis” adlı bakterinin neden olduğu meningokal menenjit hastalığı için Türkiye’nin rutin aşı takviminde (sf.102) bir aşı bulunmuyor. Tercihe bağlı meningokal menenjit aşısı olmak isteyenlerse belli bir miktar para ödemek zorunda. Hastalık için üretilen aşılar ise 2013 yılından itibaren Türkiye’de uygulanıyor. Yani, Yalçın’ın iddia ettiği üzere “aşı lobisinin” isteği üzerine 2013 yılında aşı programına eklenen bir menenjit aşısı yok.
A, B, C, W ve Y gibi alt grupları bulunan meningokok hastalığı için dileyenler aşı yaptırabilir. Örneğin, hacca giden vatandaşlardan dörtlü aşı (A, C, Y, W-135) sertifikası talep ediliyor. Ayrıca hastalığın sık görüldüğü, ‘menenjit kuşağı’ olarak bilinen bölgeleri ziyaret edecek olan kişiler de, meningokok aşısı yaptırmaları için uyarılıyor.
Piyasada meningokokun A, C, Y, W-135 tiplerine karşı etkili, iki farklı markaya ait aşısı var. Fiyatları sırasıyla 282,90 ve 292,60 TL. Yine mikrobun B tipine karşı etkili olan başka bir aşı ise, şu an için yaklaşık 403,92 TL fiyatla satılıyor.
Bunlara ek olarak konu hakkında bilgi edinme hakkını kullanarak Sağlık Bakanlığı’na cevaplanması için bazı sorular gönderdik. Sağlık Bakanlığı menenjite yol açan etkenlerden Hib’in aşısının 2006 yılında takvime eklendiğini ancak meningokok menenjit aşısının ulusal aşı takviminde olmadığını ifade etti.
Teyit konu hakkında halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Muzaffer Eskiocak’la da görüştü. Eskiocak, halk arasında menenjit aşısı olarak bilinen Hib’in 2006 yılında ulusal aşı takvimine eklendiğini ancak meningokok menenjit aşısının henüz takvimde bulunmadığının altını çizdi.
Meningokok aşısının takvime alınması için çağrılar var
Konu hakkında BirGün gazetesinde yer alan 17 Aralık 2019 tarihli bir haberde İzmir Aile Hekimleri Derneği Başkanı Dr. Birol Kocaman’ın meningokok menenjit aşının aşı takvimine alınmasına dair bir çağrısına da yer verilmiş. Kocaman, meningokok aşısına dar gelirli vatandaşların erişemediğini ifade ederek Sağlık Bakanlığı’nın adım atmasını istiyor.
2018 yılında düzenlenen 3. Ulusal Aşı Çalıştayı’nda da meningokok aşısının karneye alınması talebinin dile getirildiği görülebiliyor. Bazı Avrupa ülkelerinin yanı sıra, Arjantin ve Avustralya gibi ülkeler de ücretsiz aşı programlarında meningokoka yer veriyor.
Meningokok mülteciler arasında da görülebiliyor
Yalçın’ın kitapta belirttiği “Suriye’den gelen kişilerin aslında menenjitten ölmediği” iddiasının da sorunlu olduğu söylenebilir. Meningokok mülteciler arasında görülebiliyor.
Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) tarafından 2013 yılında düzenlenen XVI. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Kongresi’nde meningokok hastalığının, mülteciler arasında en sık görülen hastalıklardan biri olduğu ifade ediliyor. (sf. 95)
Yine 2014 yılında yapılan “Meningokokal Menenjit Tip B Tanısı Alan Suriyeli Bir Hasta” başlıklı çalışmada 11 yaşındaki Suriyeli bir çocuğa teşhis konduğu ve çocuğun iyileştirilerek taburcu edildiği açıklanıyor.
Yalçın, hayatını kaybeden Suriyelilerin menenjitten öldüğüne dair bir “rapor” bulunmadığını ifade ediyor. Bu iddiaya kaynak gösterilmediği için bahsi geçen ”rapor”un muhteviyatına dair fikir edinmek zor. Ancak, “Suriyeli mültecilerde meningokok kaynaklı menenjit olmamasına rağmen var gibi gösterildiği” varsayımı oldukça sorunlu.
Özetle menenjit aşısı 2013 yılında değil 2006 yılında aşı takvimine alınmış. Hib, 2006’dan beri ücretsiz olarak yapılıyor. Meningokok menenjit aşısı ise şimdilik isteğe bağlı. Bu bakımdan Yalçın’ın farklı menenjit aşılarını karıştırdığını söylemek hatalı olmayacaktır.
