Teyit’e ihbar olarak gönderilen ve ağırlıkla sosyal medya platformu Twitter üzerinden yayılan bir iddiaya göre Magnezyum, B12 ve D vitaminleri Covid-19 hastalığının ağır geçmesini önlüyor. Paylaşım bu iddianın bilimsel olarak kanıtlandığını da öne sürüyor.
İddiayı paylaşan kullanıcı tweetini bir grup araştırmacı tarafından 5 Ocak ila 15 Nisan tarihlerinde yapılan ve Haziran ayında yayınlanan bir makaleye ve Temmuz ayında Febs Journal'da yayınlanan bir çalışmaya dayandırdı.
Makale iddianın bilimsel olarak kanıtlandığı anlamına gelmiyor
İlk çalışma Magnezyum, B12 ve D vitamini kombinasyonlarının ileri yaşlardaki Covid-19 hastaları üzerindeki etkisini ölçmek için 43 kişilik sınırlı bir bir örneklem grubuyla yapılmış.
Çalışmanın bilimsel olmadığı söylenemez fakat çalışmada Magnezyum, B12 ve D vitamini kombinasyonlarının 50 yaş üzeri ve durumu ağır hastalarda Covid-19’un etkilerini azaltıp azaltmayacağını anlamak için rastgele seçilmiş daha büyük bir örneklem grubuna ihtiyaç duyulduğu ve hastalığın dinamik yani durağan olmayan bir süreç olduğu vurgulanıyor. Sonuçta bilimsel olarak kanıtlanan bir ilişkiden söz etmek mümkün değil.
Araştırma 43 kişilik sınırlı bir örneklemle yürütüldü
Makale incelendiğinde araştırmanın kohort yani belirli karakteristikleri paylaşan bireylerden oluşan bir örneklemle yürütüldüğü anlaşılıyor. Bu durum halihazırda bu alanda 43 kişilik bir örneklemle yapılan tek bir çalışmanın ulaşılabilecek sonuçlar açısından bazı sınırlılıkları olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar etkenden sonuca ilerliyor, ve geleceğe yönelik çıkarımlar yapmaya çalışıyor. Rastgele kontrollü çalışmalar, sistematik derlemeler ve meta analizler, bir bilimsel araştırma sürecinin tamamlanması için gerekli olan aşamalar. Teyit, Salgın Var dosyasında yaptığı bir incelemede bilimsel araştırmalarda delil hiyerarşisi sürecinin nasıl işlediğini ayrıntılı biçimde ele almıştı.
D vitamininin Covid-19 üzerinde kanıtlanmış bir etkisi yok
Bu araştırma Türkiye’de farklı mecralarda da gündeme gelmişti. Yayınlanan haberlerden birinde aynı zamanda D vitamini eksikliğinin ölüm oranları üzerinde etkili olduğu, şiddetli eksikliği olan hastaların ciddi komplikasyonlar yaşama ihtimalinin daha yüksek olduğu bulgusunu ortaya koyan araştırmadan da bahsedilmişti.
Mayıs ayında yayınlanan bu araştırmanın da etkisiyle artan D vitamini satışlarına karşın, bu vitaminin Covid-19’un olası etkileri üzerinde bir etkisinin olup olmadığı yönünde Ağustos ayı itibariyle kuşkular var. Teyit platformlarından olan FactCheck.org da Haziran ayında yayınladığı bir yazıyla D vitamininin Covid-19’a iyi geldiğinin kanıtlanmamış bir iddia olduğunu ortaya koydu.
Diğer çalışmada ise 1 Şubat ila 30 Nisan tarihlerinde incelenen hastanede yatan Covid-19 hastalarının yüzde 90'ının plazma 25(OH)D seviyelerinin düşük olduğu tespit edilmiş. Bu çalışmaya bakarak kişilerin Covid-19'a yakalanma ve hastaneye yatış tek sebebinin 25(OH)D seviyesi düşüklüğü olduğu söylenemez. Çalışmanın dizaynı retrospektif olduğu için Covid-19'a bağlı hastaneye yatışlarda D vitamini seviyesinin etkin olduğunu söyleyebilmek için randomize kontrollü bir çalışmaya ihtiyaç var. Makalede de bu konuda daha geniş çalışmalar yapılması gerektiğinin önemi vurgulanıyor.
Danışmadan kullanılan vitaminler aksine zararlı olabilir
Magnezyum, D vitamini, ve B12’nin bağışıklık sisteminin güçlü kalması üzerindeki etkileri uzun yıllardan bu yana biliniyor. Covid-19’a karşı sağlıklı bir bağışıklık sisteminin olması gerekliliği de biliniyor. Bu vitaminlerin kişilerin bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri üzerine bazı çalışmalar yapılıyor olsa da bunlar hala sürecin işlediğini belirten çalışmalar. Yani bilim dünyasının henüz yeni sayılan bir virüs için, meta analizler yapmadan kesin bir yargıya varması bir hayli imkansız. Uzmanlara göre vitaminleri beslenme yoluyla almak en sağlıklı yol ve doktorlara danışmadan, gerekli ölçümler yapılmadan kullanılan vitamin takviyeleri aksine zararlı olabilir.
Sonuç olarak, iddiada kaynak olarak kullanıldığı belirtilen araştırma 50 yaş üzerindekilerin Covid-19 ile mücadelesine odaklanmış ve araştırmanın örneklemi 43 hasta ile sınırlıydı. Bu araştırmanın üzerine konuyla ilgili yeni bir çalışmanın çıktısı henüz yayınlanmadı. Araştırmada da konu hakkında kapsamlı sonuçlara ulaşmak adına daha geniş çaplı çalışmalar yapılması gerektiğinin önemi vurgulanıyor.
