Çin’in Wuhan kentinde başlayan koronavirüs salgını sonrası Whatsapp’ta dolaşan bir iletide, virüsün tek panzehirinin üzüm sirkesi olduğu, temizlik esnasında da üzüm sirkesi kullanılması gerektiği iddia edildi. Akit gazetesinin de haberleştirdiği iddia, Google Trends’de de üst sıralarda görülüyor.
Bilimsel bir dayanak bulunmuyor
Dünya üzerinde tıpla alakalı bilimsel verilerin bulunduğu en geniş veritabanına sahip PubMed’de iddiayla ilgili araştırma yaptığımızda, sadece iki makale buluyoruz. Ancak makalelerde virüsü etkisiz hale getirmek için sirke kullanılması gerektiğine dair bir bilgi yok. Veritabanı üzerinde sirkenin ana bileşeni olan asetik asit ile koronavirüsün ilişkisini sorguladığımızda da bir sonuca varamıyoruz. Virüsün yol açtığı hastalığın henüz kesin bir tedavisi de bulunmuyor.
İddiada sirkenin virüsün “panzehiri” olduğu da söyleniyor. Ancak koronavirüs bir zehir değil. Panzehir ise (antidote) toksik, yani zehirli maddeleri etkisiz hale getiren maddeler için kullanılan bir tabir. Sirkenin panzehiri olduğu toksik bir madde aradığımızda ise tek bir sonuca ulaşıyoruz: Karbolik asit. Ancak bu araştırma da 1900 tarihli bir tıp dergisinde yayınlanmış. Güncel bir tedavi metodu değil. Yine sirkenin bir ilaç olarak kullanımı üzerine yazılmış makalede de sirke kullanımının tedavide bilimsel olarak desteklenmediği ele alınmış.
DSÖ'nün hijyen tavsiyeleri arasında sirke kullanımı yok
İddia konusu görselde, sirkede bulunan asetik asitin, virüsle savaşta temizlik malzemesi olarak önerildiğini de görüyoruz. Çok amaçlı doğal bir temizlik maddesi olan asetik asit, evin genel temizliği esnasında yüzey temizliği için kullanılıyor. PH değeri 2,5 civarında olan sirkenin temizlik malzemesi olarak kullanılabilmesini sağlayan, asidik bir ortam yaratması. Örneğin yalnızca insanlar arasında bulaşabilen koronavirüslerden 229E’nin hayatta kalabilmesi için pH oranının 4.0’ün altında olmaması gerekiyor. Mevcut salgına yol açan ve hayvanlardan insanlara da geçebilen virüsün hayatta kalabileceği pH değerleriyle ilgili henüz yayınlanmış bir çalışma ise bulunmuyor.
Sirkenin pH değerleri 4.0’ın altında olsa da, bir kova suya bir bardak sirke konduğunda baskın olan suyun pH değeri olacaktır. İstanbul’da çeşme suyunun PH değeri 7,2. Bu değer akraba virüsün hayatta kalabileceği aralıkta. Sirkenin, içine katıldığı suyun PH değerini, bu virüslerin hayatta kalabileceği değerlerin altına düşürebilmesi için, çok yüksek miktarlarda kullanılması gerekiyor. Bu da ekonomik ve kullanışlı bir çözüm gibi görünmüyor.
Dahası herhangi bir mikroorganizmaya karşı etkili ve kullanışlı bir yöntem olsaydı, en başta hastanelerin sirke kullanması gerekirdi. Hastanelerin temizliğinde ise çamaşır suyu başta olmak üzere kimyasal dezenfektanlar tercih ediliyor. Koronavirüsün yayılımını önlemek için temizlikte sirke kullanımını öneren hiçbir bilimsel kanıt da bulunmuyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün virüsten korunmak için yayınladığı önlem listesinde de sirkeye dair herhangi bir ifade yer almıyor. Temizlik için genel tavsiye, bol bol su ve sabun kullanılması. Hatta örgütün salgınla mücadele için yayınladığı teknik kılavuzlardan hiçbirinde böyle bir bilgi yok.
İddia yalnız Türkiye’de gündeme gelmedi
İddia sadece Türkiye’de de yayılmamış. Örneğin, 24 Ocak’ta Niemanlab’de koronavirüsle ilgili yanlış bilgileri derleyen bir yazı yayınlandı. Bu yazıda referans verilen bir The Wall Street Journal haberinden, Çin’de yaygın WeChat uygulamasında da benzer iddiaların dolaştığını öğreniyoruz. 20 Ocak’ta Washington Post’ta yer alan bir yazıda da, sirke kullanımı iddiası 17 yıl önce ortaya çıkan Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) salgını sırasında da gündeme gelmiş. Hatta bu yola başvurulduğu da olmuş ancak işe yaramadığı kısa sürede ortaya çıkmış.
Diğer yandan Çin merkezli doğrulama platformu VP Fact’te sirke iddialarını araştıran bir analiz yer almıyor. Sirke gerçekten virüsle mücadelede faydalı olsa salgının merkezinde haber olması gerekirdi. Hatta başka bir analizde kırmızı şarabın virüsten korunmaya faydası olduğu iddiaları çürütülmüş.
Teyit, konuyla ilgili görüş almak için Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği'ne ulaştı. Dernek, yeni koronavirüs enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılabilecek herhangi bir antiviral ilaç bulunmadığı bilgisini paylaştı.
Sonuç olarak, sirke koronavirüsün panzehiri değil. Koronavirüs bir zehir değil ve henüz kesin bir tedavisi bulunmuyor. İddia bu haliyle yanlış bilginin en yaygın yedi türünden uydurmaya örnek.
SON GÜNCELLEME: Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği görüşü eklendi. (28 Ocak 2020, 15.00)
SON GÜNCELLEME: Sirkenin temizlik malzemesi olarak kullanımıyla ilgili bölüm eklendi. (29 Ocak 2020, 13.00)
