Sosyal medyada paylaşılan bazı gönderilerde yeni koronavirüsün akciğerlerde biriktirdiği tutkalsı yapıdan sırt üstü öksürerek kurtulunabileceği iddia edildi. Paylaşılan gönderilerde zencefilin de Covid-19’a iyi geldiği iddiası yer alıyordu.
Covid-19 akciğerlerde sıvı birikimine neden olabilir
Covid-19, solunum yolları ile akciğerleri etkileyen bir hastalık. Hafif seyreden bir hastalık döneminde, virüs kişinin solunum yollarını etkilemeye başlıyor ve iltihaplanmaya (enflamasyon) sebep oluyor. Enflamasyon, aslında vücudun enfeksiyona karşı geliştirdiği bağışıklık yanıtı nedeniyle oluşuyor. Enflamasyon arttıkça, kuru bir öksürük gelişiyor. Ayrıca bu, nefes alırken göğüste sıkışma veya derin ağrıya da neden olabiliyor.
Daha şiddetli vakalarda, akciğer dokusu şişiyor; bağışıklık sisteminin yok ettiği enfekte hücrelerden gelen sıvı ve atıklarla doluyor. Bu durum, klinik olarak pnömoni, yani zatürre olarak adlandırılıyor. Sıvı birikimi, kişinin kanındaki oksijen seviyesini etkileyebiliyor. Nefes almanın ne kadar zor olduğuna bağlı olarak hastalık hafif, orta ya da şiddetli seyredebiliyor; hatta yaşamı tehdit eden bir hal alabiliyor. Şiddetli vakalarda hastanın yoğun bakım ünitesinde solunum cihazina (ventilatör) bağlanması gerekebiliyor.
Çinli solunum uzmanı Zhong Nanshan da Covid-19’un hastaların solunum yollarında yüksek miktarda yapışkan mukus oluşmasına neden olduğunu söylüyor. Covid-19 hastaları da akciğerlerinin duman veya sıvıyla doluymuş gibi hissettiklerini ve nefes darlığı çektiklerini ifade ediyor. Peki bu sıvı birikiminden sırt üstü öksürerek kurtulmak mümkün mü?
Sırt üstü öksürmek başlı başına bir tedavi değil
Sırt üstü yatarak öksürmek Covid-19 tedavisi protokolünün bir parçası değil. Dünya Sağlık Örgütü ya da Amerika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi gibi sağlık otoriteleri de böyle bir öz tedavi tavsiyesinde bulunmuyor. Akciğerlerdeki iltihaplanma ve sıvı birikimi, tıbbi bakım ve ilaç tedavisiyle elde edilen iyileşme süreci içinde azalarak yok oluyor.
Hastanede uygulanan prone pozisyonu
Yüz üstü yatma, yani prone pozisyonu, hastayı sırtından karnına doğru ve güvenli hareketlerle yüzüstü yatacak şekilde döndürme işlemine deniyor. Ventilatör ihtiyacı olan veya olmayan Covid-19 hastalarında bunun rahatlatıcı olduğu belirtiliyor. Çünkü pozisyon, arka akciğer bölgesinin daha iyi genişlemesine yol açıyor. Bazı doktorlar, hastalığının gidişatına bağlı olarak prone pozisyonunda yatmanın akciğerdeki sıvının azalmasına yardım edebileceğini söylüyor. Ancak prone pozisyonu, başlı başına bir tedavi yöntemi değil. Doktor kontrolünde uygulanan tedavilere bir takviye.
Şu anda bu pozisyonun ventilatöre ihtiyaç duyan hastaların durumunu hafiflettiğini kanıtlamak için yeterli bulgu yok. Ancak bazı çalışmalar, prone duruşunun doğru uygulandığı takdirde ölüm oranını azalttığı yönünde. Ancak bu “doğru” uygulamanın hekim gözetiminde klinik değerlendirmeler ile olması gerekiyor. Yani akciğerlerinizde soluk almanızı zorlaştıracak kadar sıvı birikmişse, ihtiyacınız olan bütüncül bir tedavi; doktorunuz ihtiyaç olduğunu düşünürse prone pozisyonunu almanızı sağlayabilir. Bu metodu kendi kendinize denemeniz ise bir tedavi olarak görülemez.
Prone tekniği hangi durumlarda kullanılıyor?
Prone tekniği, yoğun bakımda herhangi bir hastalık sebebiyle yatan ve mekanik ventilatöre bağlı hastalarda kullanılıyor. Akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) denilen hastalıkta işe yarar bir teknik olduğu biliniyor. Uygulanan pozisyonlamalar, fizyoterapideki perküsyon ve vibrasyon gibi manuel tekniklerle birleştirildiğinde akciğerlerden mukus uzaklaştırmada etkili.
Diğer yandan mukus birikiminin temizlenmesi, hastalığın sebebini ortadan kaldırmıyor. Akciğerler mukus üretmeye devam edebilir. Bu pozisyonlamalar, sadece nefes darlığını azaltmaya, akciğerin daha iyi havalanmasını sağlamaya ve ventilasyon perfüzyon oranını düzenlemeye yardımcı oluyor. Akut solunum sıkıntısı sendromuna sahip Covid-19 hastalarında pozisyon değişikliğinin mutlaka uzman gözetiminde yapılması gerekiyor. Bu yüzden hastaya verilecek pozisyonun derecesi bile hastalığın hangi dönemde olduğuna göre değişebiliyor. Fakat yazıda bu pozisyon, Covid-19’un tedavisi gibi yansıtıldığı için doğru değil.
Paylaşılan gönderilerde yer alan bir diğer iddia ise, zencefil ve bal karışımı sıvı içmenin, akciğerlerdeki iltihabı geçirmede etkili olduğu yönündeydi. Zencefil halk arasında bağışıklık güçlendirmede etkili bir besin olarak kullanılıyor olsa da, Covid-19 tedavisinde kullanılan bir besin değil. Benzer şekilde sarımsak ve soğan gibi besinlerin de Covid-19’dan koruduğu iddia edilmişti. Ancak şu anda Covid-19 tedavisinde kullanılan onaylı bir aşı, ilaç ya da mucizevi bir besin yok.
Kısacası Covid-19 hastalığın seyrine bağlı olarak akciğerlerde sıvı dolmasına sebep olabiliyor. Ancak eğer akciğerlerinizde enflamasyondan dolayı mukus oluşacak hale geldiyseniz, kendi kendinizi tedavi edemezsiniz. Acilen bir sağlık kuruluşuna başvurmalı ve tedaviye doktor kontrolünde başlamalısınız.
