Bütün dünyanın etkilendiği SARS-CoV-2 virüsünü yenebilecek potansiyel aşıların çalışmaları devam ederken, ümit kırıcı iddialar da ortaya atılıyor. Sosyal medyada koronavirüsün sürekli mutasyona uğradığı için, aşı bulmanın bir işe yaramayacağı da iddia edildi.
Her virüs mutasyona uğrar; bu virüslerin yaşam döngülerinin bir parçası. “Mutasyon” aslında virüsün genetik kodundaki bir değişiklik. Çoğu mutasyon, virüslerin davranışlarında bir değişikliğe neden olmuyor. Virüsler, bir hücreye giriyor ve kendini kopyalayarak çoğalıyor. Bazen bu kopyalama sırasında küçük hatalar, yani “mutasyonlar” ortaya çıkabiliyor.
Bilim insanları da mutasyonları izleyerek etkilerini inceliyor. Diğer yandan mutasyon, her zaman daha kötü bir senaryo ile karşılaşacağımız anlamına gelmiyor. Hatta mutasyonlar ağırlıkla virüsün aleyhine sonuçlanıyor. Bu SARS-CoV-2 için de geçerli olabilir.
Covid-19'a neden olan SARS-CoV-2’ye karşı geliştirilecek aşının tam olarak ne kadar etkili olabileceği hala belirsiz olsa da, hastalığın yayılımını azaltmada işe yarayacağı kesin.
Mutasyon aşı etkinliğini olumsuz etkilemeyecek
Dünya çapında geliştirilmekte olan aşıların çoğu, pandeminin erken dönemlerinde virüsün orijinal “D-suşu” üzerinde modellendi (Suş, tümü tek bir hücreden oluşan mikroorganizmalara deniyor). Temmuz ayında yayınlanan bir araştırmaya göre, virüs mutasyona uğrasa bile, büyük olasılıkla etkinliği kanıtlanan aşı veya aşılar işe yarayacak. Avustralya’da yürütülen başka bir araştırma, koronavirüste meydana gelebilecek herhangi bir mutasyonunun, olası herhangi bir aşıyı olumsuz olarak etkilemeyeceğini gösteriyor. Araştırmacılar, virüsün yeni türü olan G-suşu üzerinde, şu anda II. fazda çalışmaları devam eden Inovio aday aşısı ile testler yaptı ve alınan örnekler virüse karşı güçlü bir bağışıklık tepkisi gösterdi. Yani mutasyonların aşı adaylarının etkinliğini ortadan kaldıracağını gösteren bir bulgu elde edilmedi.
Aslında, koronavirüsün yavaş ve ağır mutasyon geçirmeye elverişli doğası, aşı çalışmaları açısından bir avantaj. Kaldı ki aşı bulunduktan sonra rastgele mutasyonlar meydana gelme senaryosunun dahi, yaşamımızı tehdit eden bir hastalığa sahip olmaktan kötü olmayacağı belirtiliyor.
Grip virüsü de mutasyona uğruyor
Bu kaygı yaratan iddiayı çürütebilecek bir örnek de grip aşıları. Grip virüsü her yıl, hızlı ve düzensiz bir şekilde mutasyona uğruyor. Her yıl piyasaya sürülen aşıya, o yıl gözlemlenen değişiklikler entegre ediliyor ve aşı, aynı genom ile kullanılmaya devam ediliyor. Bu sebeple, grip aşısının güncel virüse karşı etkisi azalmıyor. Yalnızca belli aralıklarla aşı olmak gerekiyor.
Bu köklü ve ciddi mutasyon koronavirüste de gözlemlenirse, virüsün yeni suşları ortaya çıktıkça araştırmacılar bunu belli periyotlar ile aşılara entegre edecek, bir nevi aşıyı güncelleyecekler. Yani aşının mutasyona uğraması halinde aşıların toptan işe yaramayacağı anlamına gelmiyor. Bunun için en baştan yeni bir aşı bulunmasına gerek de yok.
İddia Aralık ayında tekrar gündeme geldi. Bu kez iddiada, dünya aşı çalışmalarına kitlenmişken Britanya'nın güneyinde SARS-CoV-2 virüsünün mutasyona uğradığı ve virüsün daha hızlı yayıldığı konu ediliyordu. Virüsün genomunda bir dizi değişiklikler tespit edildiği doğru, ancak mutasyona uğramış virüsün daha tehlikeli olduğuna dair bir bulgu yok. Ayrıca, virüsün mutasyona uğramış olması aşılar açısından risk barındırmıyor. Aşılar virüse farklı açılardan saldıran birden fazla antikor üretiyor, bu sebeple bir virüsün bütün antikorlardan aynı anda kurtulması epey zor.
