Sosyal medyada, Başkent Gaz A.Ş.’nin Kızılay Genel Müdürlüğü’ne Ensar Vakfı’yla ortak projelerde kullanılması amacıyla 8 milyon dolar bağış yaptığını gösterdiği öne sürülen bir belge paylaşıldı. Twitter’da 29 Ocak 2020’de Taylan Kulaçoğlu’nun yaptığı paylaşım, şimdiye kadar yaklaşık 5 bin 700 retweet ve 11 bin beğeni aldı.
Kızılay açıklama yaptı
Paylaşımlarda görülen belge, 28 Ocak’ta Gazetta9’da Celal Eren Çelik’in imzasıyla yayınlanan “Başkent Gaz’ın Kızılay’a Milyon Dolarlık Bağışı Ensar’a Aktı” başlıklı haberde yer alıyordu. Çelik haberin ardından Twitter’da bağışı gösteren belgeyi de paylaştı.
Belge 29 Aralık 2017 tarihli; altında dönemin Başkent Gaz Genel Müdür Vekili (şimdiki genel müdür) Asım Yüksel ve Başkent Gaz Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Torun’un ıslak imzası var. Belgeye göre Kızılay’a 8 milyon dolarlık bağış yapılması, bağışın 75 bin dolarının dernek işlerinde kullanılması, kalan paranınsa Ensar Vakfı ile Kızılay’ın yapacağı ortak projelerde kullanılması şartları konmuş. Teyit, Celal Eren Çelik’e ulaşarak belgenin kaynağını sordu, ancak Çelik gazetecilerin kaynaklarını açıklamama ilkesi gereği bu bilgiyi paylaşmadı. Çelik, belgedeki bilgileri sözlü olarak doğruladıktan sonra paylaştığını da belirtti.
Teyit konu hakkında bilgi almak için Kızılay Genel Müdürlüğü’ne de ulaştı. Görüşülen yetkili iddiayı reddetmedi ve bir açıklama paylaştı. Aynı saatlerde gazeteci Çelik’in de Twitter’da paylaştığı ve Kızılay’ın sitesine de yüklenen açıklama, bağışı doğruluyor ve yasadışı olmadığına işaret ediyordu. Başkent Gaz’a ise şu ana kadar ulaşılamadı.
https://twitter.com/Kizilay/status/1222455454510600192
Kızılay Genel Müdürü Kerem Kınık 29 Ocak 2020’de HaberTürk’te katıldığı bir programda da, Başkent Gaz’ın düzenli bir bağışçı olduğunu, hukuk dışı bir işlem yapılmadığını açıkladı. Kınık’ın verdiği bilgiye göre, bağışların Kızılay’ın misyonyla uyumlu olup olmadığına yönetim karar veriyor. Kınık’ın Daha önce de benzer örneklerin gerçekleştiğini Kınık canlı yayında belirtti.
Başkent Gaz’ın bağışı hukuka uygun
Teyit, bazı kurumların bağış yaparken belli şartlar koşabilecekleri bilgisini doğrulamak için, avukat Ömer Aykul’a ulaştı. TEMA Vakfı’nın hukuk danışmanı, yanı sıra bağış ve yardım toplama hukuku konusunda eğitmen olan Aykul, şirketlerin her yıl Aralık aylarında sosyal fayda üretmek, tanıtım ve vergi indiriminden yararlanmak amacıyla bu yola başvurduklarının altını çizdi. Kızılay’a yapılan bağışın “mükellefiyetli bağış” olabileceğini (bir dernek ya da vakfa paranın belli bir amaç doğrultusunda kullanılması için bağış yapılması) açıkladı.
HaberTürk’ten Sevilay Yılman da 29 Ocak’ta iddiayı köşesine taşıdı ve bir yönetim kurulu kararına yer verdi. Yapılan bağışın “şartlı bağış” olduğunu bu karardan görüyoruz.
Başkent Gaz’ın talep yazısının ardından alınan kararda 120 bin doların Kızılay faaliyetlerinde kullanılması istenmiş.
Kızılay Genel Müdürü Kınık da katıldığı canlı yayında yönetimin onayından geçerek yapılan bir şartlı bağışın söz konusu olduğunu belirtmişti.
Avukat Aykul, Kızılay’ın tüzüğünde, okul ya da yurt yapımı ile ilgili maddeler yer aldığı için, böyle bir bağış yapılmasında herhangi bir hukuki engel ya da sınır olmadığını da ifade etti. Kızılay Tüzüğü’nün yedinci maddesinde, derneğin görevleri sayılırken yurt yapabileceği belirtilmiş.
Aykul, Başkent Gaz’ın doğrudan Ensar Vakfı’na bağışta bulunmak yerine kamu yararına çalışan Kızılay üzerinden yapmasının normal görülebileceğini de ekledi. Bağış Aralık ayında alındığı için Başkent Gaz vergi indiriminden de yararlanmak istemiş olabilir.
Daha önce Kızılay’ın Bursa’da açtığı bir yurt için 3 milyon lira harcanmış. Yani bağış tutarı, 2015 dolar kuru göz önünde bulundurulduğunda, olağan bir yurdun maliyetinin 10 katına denk geliyor.
Başkent Gaz’ın finansal raporlarına ulaşılamıyor
Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi kanunlarının ilgili maddelerine göre, iddia konusu bağışın tamamı vergiden muaf. “Yurt yapımı” için bağış yapılırsa da yıllık kazancından alınan verginin yüzde 5’i kadarı vergiden muaf tutuluyor. Yani Başkent Gaz 2017’deki gelirinin yüzde 5’i için vergi indirimden yararlanmış olabilir. Ancak bunun ne kadarlık bir bedele tekabül ettiğini bilemiyoruz. Çünkü Başkent Gaz’ın finansal raporlarına e-şirket üzerinden ulaşılamıyor. Başkent Gaz, Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) da yer almıyor.
Bağış ile vergi indirimi nasıl hesaplanır?
Vergi indirimini hesaplamanın yöntemi biraz karışık. Kurumun yıl içerisinde yaptığı bağışlar, kanun kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak kabul ediliyor ve kâra ekleniyor. Yüzde 5’lik indirim tutarı şu formül sonucu bulunuyor:
[Ticari bilanço kârı – (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)*%5]
Ensar Vakfı’nın internet sitesinde vakfın açtığı yurtların bir listesi var. Ama hangi yurdun bu bağışla yapıldığı belirtilmemiş. Kızılay’ın bu bağışın tamamını yurt yapımı için kullanıp kullanmadığı da belirsiz. Kurum bu soruyu yanıtlamadı.
Kızılay’ın 2017’de topladığı bağışın neredeyse üçte biri bu bağıştan geldi
Kızılay’ın internet sitesinden ulaşılabilen kamuya açık mali raporlardan derneğe yapılan yıllık bağış miktarı görülebiliyor. İddia konusu 8 milyon dolarlık bağış 2017’de gerçekleşmişti. 2017’de derneğe giren toplam bağış miktarı ise şöyle:
Dolar Aralık 2017’yi yaklaşık 3,7 lirayla kapatmıştı. 2017’de 108 milyon liradan fazla bağış toplayan Kızılay’ın bu gelirin neredeyse üçte birini (30,2 milyon lira) Ensar’dan gelen bağıştan elde ettiği söylenebilir.
Başkent Gaz üzerinden Kızılay’a aktarılan başka bir bağış olup olmadığını bilmek, şu anda mümkün değil. Ancak Kızılay’ın Ensar Vakfı ile 2018’de gerçekleştirdiği ortak bir projeye derneğin sitesinden ulaşılabiliyor. “Gülümseten Emek” adlı proje kapsamında vakfın 170 şubesindeki gençler ve gönüllülerin desteğiyle 8 bin 800 oyuncak bebek üretilmiş.
Eski Kızılay başkanı Dr. İbrahim Altan oyuncak dağıtımını yaparken.
Başkent Gaz ve Ensar Vakfı da açıklama yaptı
İddianın kamuoyunda geniş bir biçimde yer bulmasının ardından 31 Ocak 2020'de hem Ensar Vakfı hem de Başkent Gaz tarafından açıklamalar geldi. Başkent Gaz açıklamasında "Kamu yararına çalışan vakıf olduğu kararı bulunan bir vakfa bağış yapmakla Kızılay'a bağış yapmak arasında hukuki ve ekonomik açıdan bir fark yoktur. Yapılan bağış hem hukuki hem de vicdani açıdan uygundur." derken Ensar Vakfı Genel Müdür Hüseyin Kader imzası ile yayınlanan yazılı mesajda ise Kızılay'dan gelen bağışın ABD'de yurt yapılması için TÜRKEN Vakfı'na bağışlandığı ifade edildi.
Ensar Vakfı neden tartışma konusu olmuştu?
2016’da Ensar Vakfı ve Karaman Anadolu İmam Hatip Lisesi Mezunları Derneği (KAİMDER) ile bağlantılı olduğu söylenen yurtlarda kalan en az 10 öğrencinin bir öğretmen tarafından tacize uğradığı iddiası kamuoyunda geniş yankı bulmuştu. Karaman’da 8 ila 10 yaşlarındaki 45 erkek öğrenciyi istismar ettiği ileri sürülen öğretmen Muharrem Büyüktürk 508 yıl 3 ay cezaya çarptırılmıştı.
Ensar’la ilgili bir başka iddialardan birini Ocak 2019’da İYİ Parti milletvekili Lütfü Türkkan meclis gündemine taşımış ve Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin vakfa yasadışı yer tahsisi yapıp yapmadığına ilişkin bir soru önergesi vermişti. Ayrıca Düzce’deki Ensar Vakfı şubesine 2016’daki kurban farizelerinin aktarıldığı iddiası da gündeme gelmişti. Başkent Gaz’ın özelleştirilme süreci 1988’de başlamış ve tam olarak 2013’te gerçekleşmişti. Sayıştay, Başkent Gaz’ın Torunlar Gıda’ya değerinden aza satıldığını tespit etmişti.
Sonuç olarak iddia doğru. Başkent Gaz, Ensar Vakfı ile yürütülen projelerde kullanılmak üzere Kızılay’a bağış yaptı.
SON GÜNCELLEME:
- "Gülümseten Emek" projesinin anlatıldığı paragraftaki yazım yanlışı düzeltildi. (31 Ocak 2020 / 11.00)
- Ensar Vakfı ve Başkent Gaz'ın açıklamaları analize eklendi. (31 Ocak 2020 / 21.00)
