Dört yılda bir düzenlenen ve dünyanın en büyük spor organizasyonlarından biri olarak kabul edilen 2022 Dünya Kupası’na Katar ev sahipliği yapacak. Turnuvada karşılaşmalar 20 Kasım ila 18 Aralık tarihlerinde oynanacak. Ancak 2010’da yapılan oylamayla 2022 FIFA Dünya Kupası’nı düzenlemeye hak kazanan Katar şimdilerde tartışmaların odağında.
Sosyal medya ve internet sitelerinde yer alan iddiaya göre turnuvaya beklenen sayıda tarafların gelmemesi Katar’ın Pakistan'dan “sahte taraftar” kiralamasına yol açtı.
Hatta bazı paylaşımlarda sahte taraftarların 10 dolar ücret ve konaklama alacakları gibi bilgiler de yer aldı.
İddiaya destek olarak sunulan videoda ise farklı ülke takımların formalarını giyen kişiler var. Videoda yer alan kişilerin büyük çoğunluğunun erkek olduğunu söylemek de mümkün. 15 Kasım 2022’de Twitter’da paylaşılan video 2 milyondan fazla kez izlendi.
Katar’ın sahte taraftar kiraladığına dair iddialar dünyada da popüler oldu.
Tartışmalar nereden çıktı?
Turnuvaya katılacak futbol takımları büyük oranda ülkeye yerleşti. Tüm dünyadan seyirciler de Katar’a gitmeye devam ediyor. Tartışmaların çıkış noktası ise ülkedeki bir yürüyüş. 20 Kasım’daki açılış karşılaşmasından önce yani 11 Kasım 2022’de birçok farklı takımın formalarını giyen gruplar ülkede bir “yürüyüş” gerçekleştirdi.
Birçok farklı takımın forma, bayrak ve flamalarıyla süslenen gruplar ülkedeki sokaklarda yürüdü. Yürüyüşlere dair videolar Qatarliving isimli resmi TikTok hesabı tarafından da paylaşıldı. Mesela TikTok hesabı tarafından Brezilya taraftarlarını gösterdiği belirtilerek paylaşılan video 6 milyondan fazla kez izlenmiş.
Qatarliving’in diğer paylaşımlarında da Arjantin, Gana, İngiltere, Kamerun, Tunus, Portekiz ve Meksika gibi ülkelerin formalarını giyen kişiler görülüyor.
Sayılan bu ülkeler iddia paylaşımın sahibi Djlbone isimli TikTok kullanıcısının paylaşımında yer alan ülkelerle de uyumlu. Yani paylaşılan video Katar’daki farklı ülke formalarını giyen kalabalıkların farklı anlarına ait.
Stok görsel sitesi Getty Images’de 11 Kasım’da çekilen fotoğraflar incelendiğinde benzer taraftar gruplarına rastlanıyor. Sitede yer alan bilgilere göre farklı ülkelere ait taraftar grupları Başkent Doha’da gösteri yürüyüşü yapmış.
Bu videoların ardından ilk olarak 13 Kasım 2022’de İngiliz gazetesi Daily Express konuyu haberleştirerek Katar’ın sahte taraftarlara para ödemekle suçlandığını ifade etti.
Kişiler gerçekten taraftar mı?
İnternette konu hakkında yapılan bir araştırmanın ardından Katar’da bulunan taraftarlarının tamamının “kiralık” ya da “sahte” olduğunu söylemek zor. Facebook’ta yaklaşık 20 bin üyesi bulunan “Portugal Fans Qatar 2022” isimli grup bazı ipuçları sunuyor. Yürüyüşün ardından sayfada paylaşılan fotoğraflardan biri ilginç. Örneğin “Ronaldo Taraftarları ve Refah Derneği (Kerala, Hindistan)” logosu bulunan bir pankartın olduğu bir fotoğraf dikkati çekiyor.
Ronaldo Taraftarları ve Refah Derneği futbolcunun Hindistan’daki hayranları tarafından kurulmuş. Hindistan'ın güneybatısında yer alan Kerala eyaletindeki derneğin Instagram’da 100 binden fazla takipçisi de var. Yani Hintli hayranların belki de son kupasını oynayan Ronaldo’yu görmek için Katar’a gitmesi muhtemel.
Facebook’ta sayfada yine 11 Kasım’daki yürüyüşte kaydedilen ve "Pakistanlı ya da Hintli gibi “görünmeyen” tarafların da olduğu fotoğraflar da mevcut.
Facebook'ta benzer şekilde Kerala’dan Katar’a gelen ve Fransa ve Brezilya gibi takımları destekleyen taraftarlar da mevcut. Hatta Karela’da yaşayıp Fransa’yı destekleyen bir taraftar geçen yaz oynanan 2022 Avrupa Kadınlar Şampiyonası’nda maç izleyebilmek için sekiz bin kilometre yol kat ederek Britanya’ya gitmiş. Tahminlere göre 10 binden fazla Fransız’ın turnuvayı yerinde takip etmesi bekleniyor.
Qatarliving isimli hesap tarafından TikTok’ta paylaşılan bir videoda Meksika forması giyen taraftarlar yer alıyor. Benzer bir video Katar’ın Meksika Büyükelçiliği tarafından Instagram’da paylaşılmış. Paylaşımda Büyükelçi Guillermo Ordorica’nın Meksika topluluğuyla bir araya geldiği ifade ediliyor. Büyükelçinin arkasında duran gözlüklü kişi Qatarliving’in paylaştığı videoda da görülüyor.
Katar’da bulunan Meksikalı bir taraftar da bu yürüyüşün Meksika Büyükelçiliği’nin desteği ile yaptıklarının altını çizmiş.
Tartışmalar Britanya için de geçerli. Takım konaklayacağı otelde yüzlerce hayran karşılamış. Bu taraftarlardan biri olan 29 yaşındaki mühendis Sajidh, Hintli taraftarların çoğunun Kerala’dan geldiğini ve “sahte” olmadıklarını söylüyor. Eyalette ise 700 binden fazla İngiltere futbol takımı destekçisinin olduğu söyleniyor.
Organizatörler iddiaları reddetti
Katar 2022 Yüksek Komitesi iddiaların ardından bir açıklama yaptı. Komite paralı ya da kiralık seyirci iddialarını reddetti. Ancak ülkenin bu alandaki sicili pek iyi değil. 2014 yılında düzenlenen bir plaj voleybolu turnuvasında göçmen işçilerin para karşılığı seyirci olarak kullanıldığı ortaya çıkmıştı.
Katar’da 2 milyondan fazla göçmen işçi bulunuyor. Dünya Kupası’nın oynanacağı stadların inşaatları da bu sayıyı yukarı çekmiş gibi görünüyor. Göçmen işçiler Nepal, Hindistan ve Bangladeş gibi ülke vatandaşlarından oluşuyor.
Göçmen işçiler için uygun sayılabilecek 10 dolarlık biletler ve Hindistan’daki “fahri taraftarların” turnuvaya ilgi göstermesi videolardaki görüntülere yol açmış olabilir. Katar’ın kötü sicili ise iddiaları ateşlemiş gibi görünüyor.
İddialara konu olan görüntülerde çoğunlukla erkeklerin görünmesi de normal. Çünkü Katar’ın demografik yapısı buna uygun. Son verilere göre 2 milyon 703 bin 101 kişinin bulunduğu ülkenin yaklaşık yüzde 75’i erkek. Yani kadınlar toplam nüfusun sadece çeyreğini oluşturuyor. Yani ülkede rastgele çekilen bir videoda kadın görülme olasılığı erkeklerden daha az.
Katar’daki Dünya Kupası eleştirilerin odağında
Katar’da maçlar henüz başlamasa da kupa hakkındaki tartışmalar çoktan alevlendi. Ülkede 2010’dan şimdiye kadar 6 binden fazla işçi kötü çalışma koşulları yüzünden hayatını kaybetti. İlk maça günler kala turnuvanın resmi elçilerinden biri olan Halid Salman, eşcinselliği “beyindeki bir hasar” olarak tanımladı.
Sonuç olarak turnuvada gerçek taraftar ve gruplarının olduğu aşikar. Fakat kimin gerçek taraftar kimin gönüllü destekçi ya da kimlerin paralı taraflar olduklarını söylemek zor. Ortaya çıkacak yeni bir kanıt sonuçlandırılamadı olarak belirlenen bu analizin sonucunu değiştirebilir.
