4 Mayıs 2020 tarihinde Katar’da darbe yaşandığı iddiası gündeme geldi. Sosyal medyada ve haber sitelerinde paylaşılan bir videonun, darbe anlarındaki çatışma seslerini gösterdiği iddia edildi.
Ancak iddia doğru değil. Katar’da bir darbe ya da darbe girişimi yaşanmadı. Videoda duyulan silahlı çatışma sesleri, görüntüye sonradan eklenmiş. Videonun orijinalinde, görüntüleri çeken kişinin konuşması ve kuş sesleri duyuluyor.
Videonun orijinalinde silah sesi yok
Katar’da darbe olduğu söylenen haber ve videoların sosyal medyada ve bazı Arap haber sitelerinde yayılmasıyla, sosyal medyada olayın doğru olmadığını gösteren videolar da dolaşmaya başladı. Twitter’da Rashid Al-Hamli adlı kişi darbe sırasındaki çatışmaları gösterdiği iddia edilen videonun orijinal versiyonunu paylaştı. Bu görüntülerden silah seslerinin gerçek olmadığı ve videoya sonradan eklendiği anlaşılıyor. Ayrıca Al-Hamli aynı yerden çekilmiş başka videolar da paylaşarak görüntülerin yalan olmadığını belirtmiş.
Teyit, konuyla ilgili Al-Hamli’ye ulaştı ve Al-Hamli videoyu kendisinin çektiğini söyledi. Hamad bin Khalifa Üniversitesi'nde Ortadoğu Araştırmaları yardımcı doçenti olan ve yanlış bilgileri teyitleyen Marc Owen Jones da, videoyla ilgili bilgiler paylaştı. Jones’a göre, orijinal videoyu paylaşan Al-Hamli, videoda alaycı bir şekilde silah sesleri olduğunu ya da belki de kuş sesleri olduğunu söylüyor. Ayrıca Jones, bu görüntülerin darbe söylentilerini desteklemek için ortaya çıkarıldığını belirtiyor.
Al Jazeera televizyonu da 4 Mayıs 2020 tarihli bülteninde sosyal medyada darbeden olduğu söylenerek paylaşılan videolara yer vermiş ve doğru olmadıklarını aktarmış. Haberde sosyal medya platformlarında Suudiler tarafından #AlWakra (Katar’ın başkenti Doha’da bir şehir) hashtagi başlığında Katar’da darbe hakkında paylaşımlar yapıldığı söyleniyor. Sputnik Arapça’da yer alan bir haberde de Katar Dışişleri Bakanlığı'ndaki bir kaynağın özel açıklaması yer alıyor. Açıklamaya göre kaynak, sosyal medyadaki darbe iddialarının doğru olmadığını söylüyor.
Ülkede bir darbe yaşanmadığını ve dolaşımdaki görüntülerin doğru olmadığını Rusya’nın Katar Büyükelçiliği de yaptığı açıklamayla yalanlamış. Görüntüleri yanlışlayan bir başka haber ise iloveqatar adlı sitede yer alıyor. Sitedeki bilgilere göre, Katar’daki darbe söylentilerini yaymak için sahte hesaplar oluşturulmuş ve bu hesaplardan sahte videolar yayılmış.
Videoya eklenen ses 2017 yılında çekilen bir görüntüden alınmış
Görüntülerin orijinalinde silah seslerinin olmadığını görmüştük. Bunun yanında videoya eklenen silah seslerine de bakmak gerekiyor. Sosyal medyada 4 Mayıs 2020 tarihinde darbe anından olduğu söylenerek paylaşılmış bir videoya rastlıyoruz. Bu videodaki çatışma sesinin iddiaya konu olan görüntüdeki sesle aynı olduğu fark ediliyor. Video, eski tarihli bir olayı gösteriyor ve 1 Nisan 2017 tarihinde paylaşılmış.
Audacity adlı ses düzenleme ve kayıt programında iddiada yer alan videoya eklenen sesle, asıl videodaki sesi karşılaştırabiliyoruz. Bu karşılaştırma sonucunda seslerin eşleştiği görülüyor.
Sarı ile işaretlenmiş alan iddiadaki videoya sonradan eklenen sesi gösteriyor. Kırmızı ile işaretlenen ise 2017 yılında ilk olarak paylaşılan orijinal sesi.
Ses dalgalarını gördüğümüz ilk kutuda yer alan dalga, sesin orijinal halini gösteriyor. İkinci kutuda yer alan ses dalgasının üzerinde ise kırpmalar yapılmış.
Kırmızı ile işaretlenen alanlarda iddia videosuna eklenen sesin kırpıldığı görülüyor.
Sonuç olarak 4 Mayıs 2020 tarihinde Katar’da bir darbe yaşandığı ve sosyal medyada paylaşılan videonun darbe anındaki bir çatışmayı gösterdiği iddiası doğru değil. Videonun orijinalinde silah sesi yok. Bu ses başka bir videodan alınarak eklenmiş. Yani kasten tahrif edilmiş. İddia yanlış bilginin türlerinden manipülasyona örnek.
