Sosyal medyada yer alan paylaşımlarda Kanada’da Türkiye’de kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmasıyla ilgili bir karikatürün yayınlandığı iddia edildi. Söz konusu metinlerde Quebec’te kadınlara seçme ve seçilme hakkının ise 1940 yılında verildiği ifade edildi.
Sosyal medyada paylaşılan karikatürün Kanada’da yayınlandığı ve Quebec’te kadınların Türkiye’den yaklaşık 10 yıl sonra yani 1940 yılında oy hakkı elde edebildiği iddiası doğru. Karikatür, karikatürist Arthur George Racey tarafından çizilmiş ve 1930 yılında, Kanada’da Montreal Daily Star isimli gazetede yayınlanmıştı. Quebec Kütüphane ve Arşiv veri tabanında bu karikatürü görebilmek mümkün.
Haber bülteni: İstanbul, Türkiye- Türk tarihinde ilk kez kadınlar bu hafta yapılacak genel seçimler için oy kullanacak ve kamu görevlisi seçilmeye hak kazanacak.
Arthur G. Racey tarafından çizilen başka bir karikatür
1935 yılında TBMM’ye 17 kadın milletvekili girdi
Türkiye’de kadınlar, 1930’da yerel seçimler, 1932’de muhtarlık seçimleri ve 1934’te ise genel seçimlerde oy kullanma ve seçilme hakkı kazandı.
Kadınların belediye seçimlerinde oy kullanma ve aday olma hakkı 3 Nisan 1930'da Belediye Kanunu'nun kabul edilmesiyle tanındı. Köy Kanunu'nun 20. Maddesinin değiştirilmesine dair 26 Ekim 1933 tarihli ve 2329 sayılı kanunun çıkarılmasıyla; kadınlara köy muhtar ve heyetlerine seçilme hakkı tanındı. 5 Aralık 1934’te Anayasanın 10. ve 11. Maddeleri değiştirilerek her kadına 22 yaşında seçme, 30 yaşında seçilme hakkı verildi. 8 Şubat 1935 yılında yapılan TBMM 5. dönem seçimleri sonucunda 17 kadın milletvekili TBMM’ye girdi.
3 bölge ve 10 eyaletten oluşan Kanada’da kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınmasının eyalet sistemi nedeniyle farklı tarihlerde gerçekleştiğini söylemek mümkün.
1900 yılına kadar mülk sahibi kadınlar, belediye meclisi, kütüphane ve okul yönetim kurulu seçimlerinde oy kullanma ve görevde bulunma hakkı da dahil olmak üzere bazı oy haklarını kazandı. Daha sonrasında ise il seçimlerinde oy kullanma hakkını kazanmaya devam ettiler. İlk eyalet zaferi ise 28 Ocak 1916'da Manitoba'da gerçekleşti. Québec 1940'da kadınların oy hakkını kabul eden son eyalet oldu.
Kanada’da kadınlara seçme ve seçilme hakkı
28 Ocak 1916'da, Manitoba eyaleti, kadınların oy kullanmasına ve parlamentoya seçilmesine izin veren ilk eyalet oldu. Manitoba'yı 14 Mart'ta Saskatchewan, 19 Nisan 1916'da Alberta izledi. 12 Nisan 1917, Ontario’da kadınlar oy kullanma hakkını elde etti. 26 Nisan 1918'de Nova Scotia'daki kadınlar oy kullanma hakkını kazandı. 17 Nisan 1919'da New Brunswick'in 1843'ten beri kadın seçmenlerin yasak olması durumu sonunda iptal edildi. Agnes Macphail, 1921'de Ontario Birleşik Çiftçilerini temsil eden Avam Kamarasında yer alan ilk kadın oldu; sonrasında, Martha Black, 1935'te hasta olan kocasının yerine Muhafazakâr partiden milletvekili olarak yer aldı. 1920’deki Dominion Seçim Yasası ile "ırk sebebiyle" ifadesiyle birlikte Asyalı ve yerlilerin federal ölçekte seçime katılamayacağı belirtilmiş oldu. İlk yerli kadın Milletvekili 1988'de seçilen Liberal partiden Ethel Blondin Andrews'ti. Asyalı kadınlar ve erkekler, İkinci Dünya Savaşı sonrasına kadar dışarıda bırakıldı ve seçim sürecine dahil edilmedi.
Kanada’da kadınların oy hakkı mücadelesine ilişkin daha detaylı zaman çizelgesine buradan ulaşılabilir.
