16 Şubat 2019 tarihinde Twitter’da paylaşılan bir gönderide Japonya’da lise mezunu olmayanların oy kullanamadığı iddia edildi. Bu iddianın yer aldığı metne, Japonya hükûmetineait olduğu öne sürülen bir açıklama da eklendi.
Söz konusu tweet kısa sürede 13 bin kişi tarafından beğenildi ve 3 bin kişi tarafından paylaşıldı. Aynı metin Bağdat Caddesi Forumu, Bunları Biliyor musunuz?, Nonteizm Çağı gibi Facebook sayfaları üzerinden de paylaşılarak çok sayıda etkileşim aldı. Bilir Dişi isimli Facebook sayfası tarafından paylaşılan bir gönderide ise söz konusu haber, Aysun Kayacı’nın 2008’de yaptığı bir açıklamayla birlikte verilmişti.
Fakat Japonya’da lise mezunu olmayan vatandaşların oy kullanamadığı iddiası doğru değil. Japonya’da 18 yaşını geçmiş her birey oy kullanabiliyor. Ayrıca Japonya’da seçme ve seçilme haklarına dair eğitim seviyesine göre farklılık gösteren bir yasa bulunmuyor.
Japonya’da 18 yaşından büyük her vatandaş seçmen
Japonya İçişleri ve Haberleşme Bakanlığının resmi internet sitesinde yer alan bilgilere göre 18 yaşından büyük her vatandaş seçme hakkına sahip. Seçme hakkında kısıtlılık kararı alınmış bireyler ile ilgili düzenlemelerde ise “lise mezunu olmamak” şeklinde eğitim seviyelerine değinen bir açıklamaya ulaşılamıyor. Parlamentolararası Birlik’in (Inter-Parliamentary Union) resmi sitesinde de Japonya’daki seçme hakkıyla ilgili ayrıntılı bilgiye ulaşılabiliyor.
teyit.org’un iletişime geçtiği Hong Kong Üniversitesi Doktor Öğretim Görevlisi Masato Kajimoto haberlerle ilgili açıklama yaptı.
“[Bu iddia] kesinlikle doğru değil. Kısaca Japonya’da 18 yaşından büyük her Japon oy kullanabilir, diyebiliriz. Tabii ki bazı kısıtlamalar var, mesela ağır suç geçmişi olan bireyler gibi, fakat bu dünya üzerindeki her demokratik ülkede böyle.\"
Ayrıca Kajimoto teyit.org’a, 1980’lerde lisedeki öğrenimini tamamlamadan ayrılan ve orta okul mezunu olan erkek kardeşinden de bahsetti. Kajimoto’nun erkek kardeşi, lise mezunu olmadığı halde bugün hala seçimlerde oy kullanabiliyor ve bütün erişkin hayatı boyunca bu konuda hiçbir sorun yaşamadı.
2015’te Japonya’daki seçme yaşı 18’de indirildi
Japonya’nın ulusal yasama organı Ulusal Diet (国会) 2015 yılında seçme hakkını 20’den 18 yaşa indiren yasa tasarısını kanunlaştırdı. Japan Times, BBC gibi haber kanallarında paylaşılan haberler bu bilgiyi doğrular nitelikte. Haberlerde seçme yaşının 18’e indirilmesiyle ilgili olarak “Hükûmete göre bu düzenleme, gençlerin siyasetle daha yakından ilgilenmelerine vesile olacak” ifadeleri yer alıyor. Bu açıklamanın, iddia metinde yer alan “Kendi gelişimini tamamlayamamış bir birey toplumu ve devleti ilgilendiren konularda söz ve hak sahibi olamaz,” açıklamasıyla ters düştüğünü söylemek mümkün.
Başka iddialar da yer aldı
Facebook’ta paylaşılan bir başka gönderide, Japonya’da İkinci Dünya Savaşı’nın ardından gerçekleşen ilk seçimde lise mezunu olmayanların oy veremediği iddia edilmişti. Fakat bu iddia da doğru değil. 1946 Anayası’nın 15. ve 44. Maddelerinde seçme ve seçilme hakkı kapsamında, herhangi bir ırk, mezhep, cinsiyet, sosyal statü, aile geçmişi, eğitim düzeyi, mal mülk veya gelir düzeyinden dolayı ayrım yapılmayacağı belirtilmiş. Dolayısıyla 1946 yılında da lise mezunu olmayanların oy kullanabildiği söylenebilir. 1946 seçimleriyle ilgili görüntülere ise Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Arşivi’nden ulaşılabiliyor.
“Japonya’da seçme hakkını eğitim düzeyine bağlayan bir tartışma yaşanmadı”
Japan Center for Asian Historical Records’un Japonya’daki seçme ve seçilme hakkının tarihçesine yer verdiği bir makalede söz konusu iddiadaki açıklamaya yakın bir görüş bulabilmek mümkün, fakat bu ifadeler başka bir bağlamda yer alıyor. Bu makalenin ilgili kısmında 1925 yılından önceki seçilme yaşı tartışılıyor ve yazar o zamanın anayasasında neden seçme yaşı 25’ken seçilme yaşının 30 olduğunu açıklamaya çalışıyor. Bu konuda eski belgelerden kaynak gösterilen iki meclis üyesinin ilgili görüşlerine yer verilmiş.
“20 yaş mecliste yer almak için oldukça erken çünkü birey hali hazırda üniversite eğitimine devam ediyor olabilir”
“böyle bireylere bu denli siyasi güç verilmemeli çünkü üniversiteden yeni mezun bir birey fikirlerinde istikrarlı olamaz”
Bu makalede yer alan alıntıları ise Kojimoto şöyle yorumladı:
“Yazar bu makalenin devamında, iki meclis üyesinin ifadelerinin sadece bazı belgelerde yer aldığından bahsediyor ve bu alıntıları seçilme hakkındaki yaş sınırının muhtemel bir nedeni olarak sunuyor. Ayrıca bu alıntılar, iddia metindeki gibi seçme haklarıyla değil seçilme haklarıyla ilgili. (…) Japonya’da seçme hakkını eğitim düzeyine bağlayan bir tartışma yaşanmadı.”
Japonya’da liseye devam edenlerin oranı yüzde 96
Japonya’da 6 yıl ilkokul, 3 yıl ise ortaokul olmak üzere zorunlu eğitim 9 yıl. Japonya’da zorunlu eğitim liseyi kapsamıyor fakat lise eğitimine devam edenlerin oranı yüzde 96’nın üzerinde.
Sonuç olarak, Japonya’da liseden mezun olmayanların oy hakkı olmadığı iddiası doğru değil. Japonya’da 18 yaşını geçmiş her vatandaş oy kullanabiliyor. Ayrıca eğitim düzeyindeki farklılıkların seçme ve seçilme hakları üzerinde herhangi bir yaptırımı yok.
