Sosyal medyada yaygın bazı paylaşımlarda, Ivermektin adlı ilacın, Covid-19’a neden olan SARS-CoV-2’nin bulaşmasını tamamen engellediği ve enfekte olanları da tamamen iyileştirdiği iddia edildi. Paylaşılan videodaki bir doktor “mucizevi” olduğunu belirttiği ilacın, güçlü bir antiviral etkisi olduğunu, hastalanmayı önlediğini söylüyor.
İddia Dr. Ryan Cole'un ilacın koronavirüse karşı etkili olduğunu söylediği video ile de yayıldı. Cole, Hingistan'da yapılan bir çalışmaya atıfta bulunarak ilacın SARS-CoV-2 enfeksiyonunu yüzde 73 azalttığını ileri sürüyor.
İvermektinin etkisi henüz kanıtlanmadı
İvermektin antiparaziter, yani parazit enfeksiyonlarına karşı geliştirilmiş. Veteriner hekimlikte birçok hayvan üzerinde kullanılan İvermektinin, koronavirüse karşı güvenli ve etkili olduğu konusu belirsizliğini koruyor.
İvermektin üzerine yapılan bilimsel çalışmaların geneli, laboratuvar ortamında, yapılmış. Avustralya’da laboratuvar ortamında yapılan bir çalışmada İvermektinin, SARS-CoV-2’nin hücrelere girmeyi sağlayan yapısını 24 ila 48 saat içinde etkisiz hale getirdiği belirtiliyor. Yine laboratuvar ortamında yapılan bir başka çalışmada da bir doz ilacın, virüsün hücrelerde çoğalmasını engellediği gözlenmiş. Yani bu çalışmalar, bilimsel çalışmaların ne kadar derece açıklayıcı olduğunu anlamamıza yarayan kanıt piramidinin alt sıralarında yer alıyor.
İlacın insanlarda kullanılması durumunda, etkili olabilmesi için dozajının nasıl ayarlanması konusu da belirsiz. Laboratuvar ortamında yüksek dozlarda yapılan denemelerin, insanlar üzerinde güvenli olup olmadığı bilinmiyor. Bunun yanı sıra ilacın karın ağrısı, ateş, kalp çarpıntısı, deri döküntüsü, kusma, geçici görme bozukluğu gibi yan etkileri de var. Türk Veteriner Hekimleri Birliği de, İvermektin etken maddeli ilaçların tehlikeli olabileceği uyarısında bulunmuştu.
Yani ilaç güvenilir ve etkili olarak değerlendirilmiyor. Bazı çalışmalar hakem incelemesinden dahi geçmemiş. Uzmanlara göre İvermektinin Covid-19 tedavisinde kullanılması için, çok daha fazla veri gerekiyor. Nitekim ilaç üzerine yapılan çalışmalarda da daha ileri deneylere ihtiyaç olduğu belirtiliyor.
Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi de (FDA) ilacı Covid-19 tedavisi için onaylamadı. FDA, ilacın güvenliği ve etkinliği belirlenmediği için, Covid-19 tedavisinde kullanılmaması gerektiğini, daha ileri çalışmaların gerektiğini belirtiyor.
Videoda Dr. Pierre Kory ilaç hakkındaki görüşlerini ABD’de senato toplantısında dile getiriyor. Kory, Association Press’e konuşmasında ilacı değil, klinik öncesi çalışmalarda elde edilen verileri vurguladığını açıkladı.
İlacın güvenli ve etkili olması klinik deneylerde kanıtlanmalı
İvermektinin etkinliğini ortaya koymak için devam eden birçok klinik çalışma da var. Bu çalışmalardan biri de Türkiye’de, Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi koordinasyonunda yürütülüyor. Deneylerde ilaç, tedavi protokolünde yer alan diğer antiviral ilaçlarla karıştırılarak veriliyor. Dolayısıyla ilacın tek başına etkisi de belirsiz. Bazı çalışmalar tamamlanıp olumlu sonuçlar ortaya koysa da, bunların hakem incelemesinden geçirilmesi gerekiyor.
Bir ilacın Covid-19 tedavisinde kullanılması için etkili olmasının yanı sıra güvenli de olması gerekiyor. Bir ilacın laboratuvar denemelerinde etkinliğinin kanıtlanması önemli ancak yeterli değil. Doğru ilacın tedavi protokolüne alınması için, doğru dozlarda, güvenli bir şekilde, ileri çalışmalarla insan hücrelerinde nasıl çalıştığının da ortaya konması gerekiyor.
Dr. Ryan Cole'un iddiasına baktığımızda da İvermektinin faydasına dair henüz uzlaşılmış bir görüş olmadığı görülüyor. Hindistan'da gerçekten sağlık çalışanları üzerinde yapılmış bir çalışma da var. Ancak tıp dünyası henüz bu çalışmaları yeterli bulmuyor. İlaç, özellikle yüksek dozda kullanım gerektirdiği için riskler barındırıyor.
Yani koronavirüsle mücadele için aşılar en güvenilir yol olmaya devam ediyor.
