Sosyalmedyada 27 Eylül 2019’da paylaşılanbazıgönderilerdeİstanbul’da27 Eylül 2019’da6,4 büyüklüğündedepremolduğunadair bir son dakika haberi yer aldı.
Facebook’ta paylaşılan haberlerde aynı görselin yer aldığı fark edilebiliyor.
Ancak 27 Eylül 2019’da Facebook paylaşımlarında yer alan haberlerin yayımlandığı saatlerde İstanbul’da 6,4 büyüklüğünde bir deprem yaşanmadı. Paylaşımlarda yer alan haberler “tık tuzağı” olarak değerlendirilebilir. Haber linklerinde yer alan metin Ağustos 2019’da Tayvan’da gerçekleşen bir depremle ilgili haberlerden alınmış.
İstanbul’da 27 Eylül’de 6,4 büyüklüğünde bir deprem olmadı
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü’nün (KRDAE) internet sitesinden Türkiye’deki geçmiş depremlerin zaman ve büyüklüklerinin arşivine ulaşmak mümkün. Facebook paylaşımlarının yapıldığı saatlerde İstanbul ve çevresinde 6,4 büyüklüğünde bir deprem olmadığı bu arşivden görülebiliyor.
27 Eylül’de İstanbul’a yakın en büyük deprem (3,2) Marmara Denizi açıklarında sabah saatlerinde yaşanmış.
Aynı arşive İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) internet sitesinden de ulaşılabiliyor. Anasayfadaki “son depremler” bölümü tarandığında aynı tarihte 6,4’lük bir depremin meydana gelmediği söylenebiliyor. AFAD’dan tüm Türkiye’deki depremlerle ilgili bilgilere ulaşmak mümkün. Buradan da ülke genelinde 28 Eylül 2019’a kadar 6,4’lük bir deprem yaşanmadığı söylenebiliyor. Ayrıca arama motorlarında yapılan aramalarda son bir hafta içerisinde dünya genelinde yaşanmış bu boyutta bir depremin bilgisine de rastlanmıyor.
İstanbul’da 26 Eylül 2019’da yaşanan yaklaşık 5,8 büyüklüğündeki depremin ardından bu analizin yazıldığı ana kadar (28 Eylül 2019 / 16.45 ) bu büyüklükte bir deprem yaşanmadı.
5,8’lik depremin ardından birçok artçı deprem meydana gelmişti. AFAD verilerine göre artçı sayısı 314.
https://twitter.com/AFADBaskanlik/status/1177911207908577280
İstanbul’da 26 Eylül’de meydana gelen ve merkez üssü Silivri olan depremin ardından depreme bağlı ölen kimse olmadı. Haber ajanslarının aktardığı bilgiye göre iki kişi heyecana bağlı kalp krizi geçirip yaşamını yitirirken yaralı sayısı ise 43 oldu.
Haberler güvenilir olmayan internet sitelerinde yer aldı
Bütün paylaşımlar Gerçek Basın, Dizisi Bölüm ve Yemekler.site gibi güvenilir olmayan internet sitelerine yönlendiren bir linki barındırıyor. Ayrıca adı geçen internet sitelerinde yer alan metinlerin de saat 07.00 - 10.30 saatleri arasında paylaşıldığı ve aynı cümleleri içerdiği da görülebiliyor.
“Çin Deprem Ağları Merkezi, Tayvan adasının kuzeydoğusundaki Yilan ilçesi açıklarında 6.4 büyüklüğünde deprem olduğunu duyurdu. Sarsıntının yerin 30 kilometre altında meydana geldiği belirtilen depremde ölü ve yaralı olup olmadığına ilişkin açıklama yapılmadı. Tayvan Merkezi Meteoroloji Bürosu ise depremin 6 büyüklüğünde ve yerin 22,5 kilometre altında gerçekleştiğini açıkladı. 4 ölü 200 yaralı olduğu bildirildi.
Merkez üssü Yilan ilçesinin 35 kilometre açıkları olarak belirtilen deprem, adanın iç kesimlerinde 4 ve 3 şiddetinde hissedildi.
Deprem nedeniyle metro seferleri geçici olarak durduruldu. Yilan çevresinde araçların hızlarını saatte 60 kilometreye kadar düşürmeleri uyarısı yapıldı.”
Fakat iddia edildiği gibi Tayvan adasının kuzeydoğusundaki Yilan ilçesi açıklarında da 6,4 büyüklüğünde bir deprem 27 Eylül’de yaşanmadı. Asya’daki depremleri kaydeden bir internet sitesinde son 7 gün içerisinde Tayvan’da büyük bir depremin yaşanmadığı anlaşılıyor. Son büyük sayılabilecek deprem bir hafta önce yaşanmış ve büyüklüğü 4,0.
İddia konusu haber 7 Ağustos 2019’da yaşanmış bir depremle ilgili haberlere dayanıyor. HaberTürk’ün 8 Ağustos’taki haberinden söz konusu metne ulaşılabilir.
İddia konusu paylaşımları bir “tık tuzağı” olarak değerlendirebiliriz. Bu paylaşımlar sosyal medyada bazı kişilerin tedirginliğe ve paniğe kapılmalarına sebep olabilir. Deprem, sel gibi doğal afet anlarında sosyal mecralara göz atarken, paylaşılan içeriklerden şüphe duymayı bir an olsun bırakmamalıyız.
Sonuç olarak 27 Eylül 2019’da İstanbul’da 6,4 büyüklüğünde bir deprem yaşanmadı. 26 Eylül’de meydana gelen 5,8 büyüklüğündeki depremin ardından şimdiye kadar 314 artçı deprem daha yaşandı. 26 Eylül’deki depremde 2 kişi kalp krizi geçirdi, 43 kişi ise yaralandı. Sosyal medyada 6,4’lük bir deprem olduğu bilgisini paylaşan hesapların gönderilerinde Gerçek Basın, Yemekler.site, Dizisi Bölüm gibi internet sitelerindeki bir haberin linki bulunuyor. Söz konusu haber metni 7 Ağustos’ta Tayvan’da yaşanan bir depremle ilgili bilgileri içeriyor. Tayvan’da 21-28 Eylül 2019 tarihleri arasında herhangi bir deprem yaşanmadı. İddia yanlış bilginin en yaygın 7 türünden “hatalı ilişkilendirme” ve “uydurma”ya örnek olarak gösterilebilir.
