Sosyal medyada paylaşılan ve Teyit'e ihbar olarak gönderilen bir paylaşımda, “Istanbul (not Constantinople)” ifadesini içeren şarkıyı Mustafa Kemal Atatürk'ün yazdırdığı iddia edildi.
Twitter’da Zerden isimli hesabın paylaştığı tweet, yaklaşık bin 800 retweet ve 5 bin 500 beğeni aldı.
Ancak Zerden isimli kullanıcının attığı tweet zincirinde yer alan diğer tweetlerde bahsettiği The Four Lads vokal grubunun “Istanbul (Not Constantinople)” şarkısını Mustafa Kemal Atatürk’ün yazdırdığı iddiası doğru değil. Sözleri Jimmy Kennedy, müziği Nat Simon’a ait olan şarkı ilk defa Kanadalı vokal dörtlüsü The Four Lads tarafından 12 Ağustos 1953’te New York’taki Columbia Records’da kaydedilmiş. Müzik albümlerinde, albümle ilgili bilgiler verenkartonette yer alan açıklamalardan ise şarkının telif haklarını elinde bulunduran Kennedy ve Simon’ın söz konusu şarkıyı Paul Whiteman Orkestrası’nın 1928 yılında kaydettiği Constantinople isimli şarkıya cevaben yazdığı söylenebilir.
Şarkı ilk defa 1953’te kaydedilmiş
Müzik veritabanı Discogs’ta yer alan bilgilere göre Kanadalı vokal grubu The Four Lads’in şarkısı “Istanbul (Not Constantinople)” 1953’te yayımlanmış. Vikipedi’de ise şarkının 12 Ağustos 1953’te Columbia Records’un New York stüdyolarında kaydedildiğibilgisi bulunmakta. Aynı bilgi, şarkının YouTube’daki kaydında da bulunuyor. 20. yüzyılın ilk yarısında ABD’de en çok dinlenilen müzik türlerinden biri olan eğlenceli şarkılar (novelty songs) kategorisinde sayılabilecek iddia konusu şarkı, yapım şirketi Columbia Records’un New York’ta bulunan ünlü Tin Pan Yolu stüdyosunda kaydedilmiş. Tin Pan Yolu, Manhattan’da özellikle eğlence sektöründe yayıncılık yapan birçok ABD’li şirketin ofislerinin ve stüdyolarının bulunduğu sokağın adı.
The Four Lads grubu üyeleri
1953 tarihli albümün kapağı
Judy Harris, kişisel blogunda evinde bulunan eski albüm kayıtları hakkında bir liste yayımlamış. Bu listede, The Four Lads’in 1991’de çıkan “16 Most Requested Songs” (En Çok İstek Alan 16 Şarkı) kartonetinde besteci Jimmy Kennedy ve Nat Simon’ın iddia konusu şarkıyı Paul Whiteman Orkestrası’nın 1928 tarihli Constantinople şarkısına yanıt olarak yazdıkları bilgisi yer alıyor.
Müzik albümlerinin kapak tasarımları ve kartonetlerinin bulunduğu 45worlds isimli internet sitesinden 1991 tarihli albümün kartonetinde yer alan söz konusu bilgiye ulaşılabiliyor. Albümün kartonetinde Amerikalı Jazz tarihi yazarı Will Friedman’ın bir yazısına yer verilmiş. Friedman’ın “JazzSinging” isimli kitabından alınan bilgilerde The Four Lads’in bu şarkıyı 1928 tarihli Paul Whiteman Orkestrası’nın şarkısına bir yanıt olarak bestelediği ifadesi yer alıyor.
1991 tarihli albümün kartonetinin 4. sayfasında yer alan bilgiler
1991’deki albümün bilgilerinin yer aldığı Amazon’da ise şarkının telif haklarının ilk defa 1953’te alındığı görülebiliyor. Bu bilgilerden yola çıkarak ilk olarak Ağustos 1953’te The Four Lads tarafından seslendirilen şarkının yazım sürecinin Mustafa Kemal Atatürk ile bir bağının kurulmasının imkansız olduğu söylenebilir. Şarkının bestecileri Kennedy ve Simon’ın şarkının yayın tarihinden önce Türkiye’ye gerçekleştirdikleri bir geziye ya da Türkiye ile kurdukları bir bağa ait herhangi bir yazıya internette rastlanmıyor.
Paul Whiteman’ın “Constantinople” şarkısı kafa karışıklığına yol açmış
Albüm kartonetinde yer alan bilgilerde iddia konusu şarkının sözlerinin 1928’de kaydedilmiş başka bir şarkıya referansla yazıldığı bilgisi bulunuyordu. Söz konusu şarkı Bing Corsby solistliğinde Paul Whiteman Orkestrası tarafından Mayıs 1928’de kaydedilmiş “Constantinople” isimli şarkı. YouTube üzerinden ulaşılabilen şarkının 17 Mayıs 1928’de kaydedildiği görülebiliyor.
Twitter’da Zerden kullanıcı isimli hesap attığı tweet zincirinde The Four Lads’in şarkısıyla bu şarkının aynı şarkı olduğunu da iddia etti. Zerden’in iddiasına göre Paul Whiteman orkestrası tarafından söylenen şarkı daha sonra The Four Lads grubu tarafından yeniden yorumlandı.
İki şarkının sözlerine de internetten ulaşmakmümkün. Şarkı sözleri karşılaştırıldığında iki şarkının birbirinden tamamen farklı oldukları anlaşılıyor. Paul White Orkestrası’na ait şarkıda Constantinople kelimesinin hecelenmiş hali (spelling) dışında İstanbul şehri ile ilgili herhangi bir bilgi bulunmamakta.
Istanbul was Constantinople
Now it's Istanbul, not Constantinople
Been a long time gone, Oh Constantinople
Now it's Turkish delight on a moonlit night
Every gal in Constantinople
Lives in Istanbul, not Constantinople
So if you've a date in Constantinople
She'll be waiting in Istanbul
Even old New York was once New Amsterdam
Why they changed it I can't say
People just liked it better that way
So, Take me back to Constantinople
No, you can't go back to Constantinople
Been a long time gone, Oh Constantinople
Why did Constantinople get the works?
That's nobody's business but the Turks
Istanbul
Istanbul
The Four Lads- Istanbul (Not Constantinople) şarkısının sözleri
C - O - N.
S - T - A - N - T - I – N.
O - P - L – E,
Constantinople.
Brrrrrrrrow,
Mr No-one No-one was the teacher in a
school giving a lesson one afternoon.
Little Tommy Tomkins was the dunce and what a fool,
Didn't know which was the sun or moon.
Brrrrrrow,
Teacher said to Tommy Tomkins well,
See if you can sing this while you spell,
Constantinople,
C - O - N - S - T - A - N - T - I - N - O - P - L - E.
Constantinople,
It's as easy to say as saying your A – B – C.
C - O - N - S - T - A - N - T - I - N - O - P - L - E,
Show your flock now try your luck and sing it loud with me,
Constantinople.
C - O - N - S - T - A - N - T - I - N - O - P - L - E.
C - O - N com - S - T - A - N - T - I - N tense - O - P - L - E
Ah hah hah hah, Harry, what is this city your talking about,
What is this city I'm talking about?
Yes?
Constantinople.
Ah how do you spell it?
How do I spell Constantinople?
Yes.
Huh, I guess I'm talking about Rome.
Ah what a lad your spelling's bad, I'll give you your alphabetty.
A – B – C – D – E – F – G.
H – I – J – K – L – M – N.
O – P – Q – R – S – T – U.
V – W – X – Y – Zee,
Etcetera.
It should not be so hard to spell correctly,
Since I made you learn your alphabetty.
Constantinople.
Paul Whiteman Orchestra - Constantinople şarkısının sözleri
“Istanbul (Not Constantinople)” şarkısının başarısı
The Four Lads’in şarkısı 24 Ekim 1953’te Billboard Dergisi müzik listesinde 10. sıradaydı. Grubun internet sitesinde ise söz konusu şarkının satışları sayesinde “gold record” (altın plak) aldığı bilgisi yer alıyor.
Şarkı, listelerdeki 3 aylık başarısından sonra dönemin ünlü komedyeni Jack Benny’nin 21 Şubat 1954 tarihli radyo programındaki bir skeçte yer almış.
1990’da There Might be Giants isimli grup iddia konusu şarkıyı yeniden yorumlamış. Bu yorum da listelerde oldukça başarılı bir performans göstermiş. Daha sonra aynı şarkı başka sanatçılartarafından da seslendirilmiş.
İstanbul’un adı ne zaman değişti?
Zerden’in tweet zincirinde aynı zamanda İstanbul’un isminin resmi evraklarda yer almaya başlamasından itibaren “Konstantinople” yazan mektup ve belgelerin PTT tarafından geri gönderildiği iddiası da yer alıyordu. Bu iddiayla ilgili kesin bir delile ulaşmak şu an için mümkün değil. İnternette yer alan çeşitli iddialarda 28 Mart 1930’da Resmi Gazete’de yayımlanan Posta Kanunu uyarınca üzerinde “Konstantinople” yazan mektup ve belgelerin PTT tarafından geri gönderildiği bilgisi bulunuyordu. Fakat 28 Mart 1930’da Resmi Gazete yayımlanmamış ve bu ifadeyi içeren bir kanun metnine rastlanmıyor.
Sefarat Yahudileri Geliştirme ve Araştırma Fonu’nun internet sitesinde yer alan bilgilere göre 1960’lara kadar Batı’da “Constantinople” ismi şehrin adı olarak haritalarda kullanılmaya devam ediliyordu. 1453’te İstanbul’un fethinin ardından Constantinople (Konstantin’in Şehri) ismi Osmanlılar tarafından “Konstaniniyye” olarak kullanılıyordu. 1803 tarihli Cedid Atlası’nda ise şehrin ismi “Istanbul” olarak geçmekte. 1876 tarihli Kanun-i Esasi’nin 2. maddesinde “Devleti Osmaniyenin payitahtı İstanbul şehridir” cümlesi yer alıyor.
ABD Kongresi’nin çevrimiçi arşivinden de ulaşılabilen Cedid Atlası’nda yer alan Anadolu ve Yunanistan’ı gösteren bir haritada şehrin adı “İstanbul Boğazı” ifadesinden anlaşılacağı üzere İstanbul (استانبول) olarak kullanılıyordu.
İnternette bulunabilen ve 1921’de gönderilmiş bir postanın üzerinde ise hem “Stamboul” hem de Constantinople isimlerinin birlikte yer aldığı görülebiliyor.
Almanya’dan gelen bir mektubun üzerinde şehrin hem eski hem de Osmanlı’da sık kullanılan isminin bir arada kullanıldığı görülebiliyor.
1 Kasım 1928’de 1353 sayılı "Yeni Türk harflerinin kabul ve tatbiki hakkında Kanun”un kabul edilmesi ile birlikte Latin harflerine geçildi. Bu tarihten sonra resmi evraklarda Latin harfleriyle “İstanbul” ismi kullanılmaya başlandı.
Sonuç olarak The Four Lads’in “İstanbul (Not Constantinople)” isimli şarkıyı Mustafa Kemal Atatürk’ün yazdırdığı iddiası doğru değil. Şarkının sözleri Jimmy Kennedy, müziği Nat Simon’a ait ve şarkı ilk defa 1953 yılında yayımlanmış. Kafa karışıklığına neden olan Paul Whiteman Orkestrası’na ait “Constantinople” adlı şarkı ise ilk olarak 1928 tarihinde yayımlanmış. The Four Lads’in 1991’de yayımlanan bir albümünün kartonetinde “İstanbul (Not Constantinople)” isimli şarkının 1928 tarihli “Constantinople” şarkısına yanıt niteliğinde yazıldığı bilgisi bulunuyor. İki şarkının da Mustafa Kemal Atatürk’le bir bağlantısı yok.
