Sosyal medyada paylaşılan bir videonun, İspanya’da bir doktorun solunum cihazlarının 65 yaş üstündekilerden alınıp gençlere verildiğini söylediğini gösterdiği iddia edildi. Bu gönderilerden yalnız biri, Instagram’da 5 bin kez beğenildi. Aynı iddia, Independent Türkçe, Son Haberler, İnternet Haber, Yeni Şafak ve Son Dakika gibi haber sitelerinde de konu oldu.
Ancak iddia yanlış. Videodaki kişi doktor değil. İspanya Sağlık Bakanlığı da iddiaların doğru olmadığını açıkladı. Yoğun bakıma alınacak hastaların önceliklendirilmesinde (triyaj) ana kriter hastanın yaşı değil.
Videoda konuşan kişi doktor değil
Videoda konuşan kişi doktor değil. Aslında kendisi de doktor olduğunu iddia etmiyor. Kişinin doktor olduğu ve ağlayarak İspanya’daki yetersiz sağlık koşullarını anlattığı, sosyal medya paylaşımlarıyla ve haber sitelerince üretilmiş. Videoda dinletilen ses kayıtlarında doktor olduğu iddiasıyla konuşan kadının doktor olduğunu kanıtlayan bir bulgu da yok.
Independent Türkçe, A Haber ve Sabah gibi haber sitelerinde, videoda konuşan kişinin yoğun bakım uzmanı Gabriel Heras de Calle olduğu iddia ediliyor. Gabriel Heras de Calle ismi aratıldığında Gabriel Heras la Calle ismine ait Linkedin, Researchgate ve Health Management hesaplarına ulaşabiliyoruz. Hesaplarda yer alan fotoğraflar, videodaki konuşan kişi ile örtüşmüyor. Yani Gabriel Heras la Calle’nin sağlık çalışanı olduğu doğru, ama videodaki kişi Gabriel Heras la Calle değil.
Independent Türkçe, haberini El Pais’in yaptığı habere dayandıyor. El Pais’de ismi geçen Gabriel Heras’ın, yoğun bakım uzmanı olduğu belirtilmiş fakat soyadına yer verilmemiş. Yani haberde belirtilen Gabriel Heras, Gabriel Heras la Calle olmak zorunda değil.
Doğrulama platformu Maldita.es, videodaki kişinin doktor olmadığını tespit etmiş. Video görüntüleri aratıldığında, videoyu paylaşan ilk kişinin Julio David Romero olduğu görülüyor. Facebook profilinde yer alan fotoğraflar da, videoda konuşan kişi olduğunu doğruluyor. Ayrıca Maldita.es, konuyla ilgili analizde, şahsın İspanya devlet doktorları listesinde yer almadığını belirtiyor.
Julio David Romero
Videoda konuşan kişi
Hastanın yaşı tek kriter değil
İspanya’da yoğun bakım uzmanları ve dahiliyeciler, yoğun bakım yataklarının ve solunum cihazlarının yeterli olmaması durumunda hangi hastanın önceliklendirileceğine karar verme kriterlerini (triyaj) belirlediler. Buna göre hayatta kalma şansı en yüksek olan kişilerin yoğun bakım ünitelerine kabul edilmesi öncelikli olacak. Kısacası, benzer duruma sahip iki hasta ile karşılaşıldığında, en yüksek yaşam beklentisini sunanlara öncelik verilecek. Bu kriterler arasında hastanın yaşı dikkate alınması gereken tek unsur değil. Yaşlı hastalar söz konusu olduğunda karar verilirken dikkate alınması gereken bir diğer faktör "engelsiz hayatta kalma". Yani tek dikkate alınan hayatta kalma şansı değil, iyileşme sonrası yaşam kalitesi de önemseniyor.
Maldita.es’in ulaştığı İspanya Sağlık Bakanlığı, “70 yaşından büyük hastalara solunum cihazı vermeyi bıraktıklarının kesinlikle doğru olmadığını” ifade etti. Ayrıca İspanya Sağlık Bakanı Twitter üzerinden solunum cihazlarının yeterli olduğunu belirtti.
Sonuç olarak iddia doğru değil. Videoda konuşan kişi doktor olmadığı gibi, İspanya Sağlık Bakanlığı da iddiaları reddetti. Yoğun bakıma alınacak hastaların belirlenmesinde yaş tek kriter de değil. İddia yanlış bilgi türlerinden uydurmaya giriyor.
