Sosyal medyada ve çeşitli internet sitelerinde paylaşılan bir gönderide, ilaca yüzde 300 zam yapıldığı iddia edildi. Facebook’a 17 Aralık 2019’da yüklenen gönderi, yaklaşık 60 kez paylaşıldı ve 90 kez de beğenildi.
Ancak iddia doğru değil. 17 Aralık 2019’da ilaçlara yapılan fiyat güncellemelerinin izlenebildiği listede, yüzde 300 zam uygulanan herhangi bir ilaç görülmüyor.
İlaçlara fiyat güncellemesi yapılmış
17 Aralık 2019’da ilaçlara fiyat güncellemesi yapıldığı doğru. 900’den fazla ilacın fiyatı artarken 600’e yakın ilacın da fiyatı azalmış. Listede yer alan artış oranlarını en yüksekten düşüğe doğru sıraladığımızda, yüzde 300’lük zam almış herhangi bir ilaç ise göremiyoruz. Listeye göre, fiyatı en çok artan ilaç yüzde 265,74 ile Arveles isimli ilacın muadili olan Sertofen olmuş. 13 Aralık 2019’da yayınlananreferans bazlı ilaç listesinde depo fiyatı 5,29 olan ilaç, yüzde 265,74 zamlanmış ve 19,54 TL olmuş.
Fiyatı en çok artan ilk 10 ürün arasında, yüzde 300’lük bir artış uygulanan bir ilaç olmasa da bu orana yaklaşan bazı ilaçlar bulunuyor:
Fiyatlar her Cuma değişiyor
Teyit, ilaç zamlarıyla ilgili bilgi almak için Türkiye Eczacılar Birliği’ne ulaştı. Yapılan telefon görüşmesinde, her Cuma ilaç fiyatlarında güncelleme yapıldığı, bazı ilaçların fiyatı düşerken, bazılarının arttığı bilgisi edinildi. Söylenene göre, bütün halinde “ilaca yüzde 300 zam” yapılması uygulaması söz konusu değil. Her ilaca yansıtılan zam oranı farklı. Ayrıca Eczacılar Birliği’ne göre, yüzde 300’lük zam kamuoyunda geniş tepkiye neden olabilirdi; böyle bir durumda kendileri de bir açıklama yaparlardı, fakat birliğin konuyla ilgili bir açıklaması yok. Ayrıca birliğe, ilaçlara yıllık ortalama ne kadar zam geldiğini de sorduk. Buna göre, ilaç fiyatlarına her yılın bir yıl sonu zammı uygulanıyor ve 2018’de zam oranı ortalaması yüzde 24 idi.
İlaçların fiyatı neye göre belirleniyor?
İlaç fiyatlarının belirlenirken Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılması Hakkında Tebliğ'deki hükümler dikkate alınıyor. Buna göre, ürünlerin fiyatlarına ancak Fiyat Değerlendirme Komisyonu karar verebiliyor.
Türkiye Eczacılar Birliği’nden edilen bilgiye göre, ilaç fiyatlarının değişiminde rol oynayan etmenlerden biri, ilacın Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) geri ödeme statüsünün (ilaç ücretinin sigorta tarafından karşılanması) değişmesi. İlaç geri ödeme kapsamından çıkartılırsa, fiyatlarda artış gözlemlenebiliyor. Eczacılar Birliği, bir ilacın muadili piyasaya sürüldüğünde, eşdeğer ve referans ilaçların fiyatlarında değişim olabileceğini de ifade etti.
Ayrıca, tüketici ilacı komisyonca belirlenen referans fiyatı üzerinden satın almıyor. Referans fiyatı üzerine ilaçlara uygulanabilecek eczacı ve depocu kar oranları da belirtilmiş:
Kaynak: Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu
Döviz değişimleri ilaç fiyatlarını etkiliyor mu?
İlacın temin edildiği kaynak ülke değişirse, satış fiyatında artış olması da mümkün. Eczacılar Birliği'nin aktardığına göre dövizdeki dalgalanmalar ise ilaç fiyatlarında sanıldığı kadar etkili değil. Türkiye ilaç ve ilaç hammaddeleri ithalatını, her yıl sonunda Sağlık Bakanlığı ve firmaların pazarlığı sonucu belirlenen sabit döviz kuru üzerinden yapıyor. Yani yıl içerisinde yaşanan döviz artışları fiyatlara yansımıyor. Örneğin, 14 Şubat 2019’da alınan bir karara göre2019 yılı için beşeri tıbbi ürünlerin fiyatlandırılmasında baz alınan euro değeri, 2,6934 TL’den 3,4037 TL’ye çıkarılmış. Yani 2020 Şubat ayından ithal ilaç fiyatlarında artma ya da azalma beklenebilir.
Sonuç olarak, ilaca yüzde 300 zam geldiği iddiası doğru değil. 17 Şubat 2019’da yapılan son fiyat güncellemesi listesinde, fiyatı yüzde 300 artmış bir ilaç yok. En yüksek artış oranı 265,74. Bu da her ilaç için geçerli bir oran değil.
