Sosyal medyada paylaşılan bir video ile Hindistan’da binlerce ineğin aşılandıktan sonra aniden öldüğü iddia edildi.
İneklerin aşıdan öldüğüne kanıt yok
İddia videonun sol alt köşesindeki kelime Google Translate aracılığıyla Türkçe’ye çevirildiğinde videonun çekildiği yer olan Hindistan’ın Rajasthan (राजस्थान) eyaletine ulaşılıyor.
“Hindistan Rajasthan inek ölümü” ve “Hindistan Rajasthan sığır ölümü” anahtar kelimeleriyle Google’da İngilizce arama yapıldığında, Lumpy Skin Disease (yumrulu deri hastalığı) adlı viral enfeksiyon nedeniyle Temmuz ayından beri Hindistan’da 67 binden fazla sığırın öldüğünü belirten bir habere denk gelmek mümkün.
Arama “Hindistan Lumpy Skin Disease sığır” kelimeleriyle derinleştirildiğinde bu kez BBC’nin 9 Ağustos 2022’de yayınladığı bir habere ulaşılıyor. Haberde Gujarat, Rajasthan, Punjab ve Himachal Pradesh eyaletlerindeki sığırların bu hastalıktan etkilendiği ifade ediliyor.
Twitter’da “Hindistan’da sığır ölümü” anahtar kelimeleriyle İngilizce arama yapıldığında konuyla ilgili farklı videolara ulaşılıyor. İlk video 30 Temmuz 2022’de gazeteci Kaushik Kanthecha tarafından paylaşılmış. Kanthecha, ineklerin deri hastalığı nedeniyle öldükten sonra karga ve köpekler tarafından yenmeleri için Bhuj kasabasının (Gujarat eyaletine bağlı) çöplüğüne bırakıldığını belirtmiş.
Ulaşılan yeni videolardan alınan ekran görüntüsüyle tersine görsel arama yapıldığında The Shillong Times isimli yerel bir gazetenin “Over 1200 cattle perish due to lumpy skin disease in Gujarat” başlıklı haberine gidiliyor. Video kullanılmayan haberdeki görsellerden biri gazeteci Kaushik Kanthecha’nın Twitter’da yayınladığı video ile uyuşuyor.
Soldaki görsel Twitter’da Hint Gazeteci Kaushik Kanthecha videosundan, sağdaki görseller The Shillong Times’in haberinden
The Shillong Times’ın haberinde yer alan Bhuj Belediye Başkanı Ghanshyam Thakkar, “Başlangıçta, hastalığın ne kadar hızlı yayıldığını veya kaç büyükbaş hayvanın hayatını kaybettiğini tespit edemedik, ancak çok sayıda sığır ölümünün bildirilmesi nedeniyle cesetlerin atılması için belediye derin çukurlar kazdı” diyor.
Bu sözlerden yola çıkarak, Youtube’da “sığır Bhuj” kelimeleriyle İngilizce arama yapıldığında SB News’in 30 Temmuz 2022’de yayınladığı haberine ulaşılıyor.
Haberdeki görüntüler hem Twitter’daki videolarda yer alan hem de The Shillong Times’in haberindeki görüntülerle uyuşuyor.
Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı Dış Tarım Servisi’nin resmi internet sitesinde Gujarat Eyaletinin çeşitli bölgelerindeki sığırlarda yumrulu deri hastalığı salgını olduğu bildiriliyor. 9 Ağustos’da yayınlanan raporda Hindistan’ın salgını Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü'ne (WOAH) bildirmediği belirtiliyor. WOAH’nin sitesinden ise salgına dair güncel bir bilgiye ulaşılamıyor. Salgının Mayıs 2022'de Gujarat eyaletine bağlı Kutch kasabasında başladığı ve buradan çeşitli eyaletlere yayıldığı basında yer alan haberlerden.
Salgın sonrası Hindistan Başbakanı Narendra Modi 12 Eylül’de yaptığı açıklamada, “Bilim insanlarımız yumrulu deri hastalığı için yerli aşı hazırladı." açıklamasında bulundu. Hastalığın görüldüğü eyaletlerde salgını kontrol altına almak için keçi çiçeği (goat pox) aşısı kullanılıyordu. Ölümlerin aşıdan öldüğüne ilişkin de bir bulguya ulaşılamıyor.
Yumrulu deri hastalığı nedir?
Lumpy skin disease hastalığına (yumrulu deri hastalığı) yol açan virüsün doğal taşıyıcıları sığırlar. Virüs sivrisinek, kene ve sokucu sinekler gibi aracılığıyla hasta hayvandan sağlıklı hayvana bulaşabiliyor. Yumrulu deri hastalığı salgınları genelde yaygın ve kontrol edilmesi zor olarak biliniyor.
Salgın ilk kez 1929'da Zambiya'da görüldü. Ardında 1940’lı yıllarda Güney Afrika ülkelerinde yayıldı. Bu salgından yaklaşık 8 milyon hayvan etkilendi.
Yumrulu deri hastalığı virüsü, koyun çiçeği ve keçi çiçeği virüsü ile antijenik olarak yakından ilişkili. Virüs bulaşmış hayvanlarda kilo kaybı, et ve süt veriminde azalma, deride hasar, geçici ya da kalıcı kısırlık ve ölüm görülebiliyor. Yumrulu deri hastalığı virüsü insanlara geçmiyor.
Hastalık 2019 yılında Çin, Bangladeş ve Hindistan'da rapor edildi. Türkiye’de ise ilk kez 2013 yılında Kahramanmaraş'ta tespit edildiği biliniyor. Bursa Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Viroloji Ana Bilim Dalı Laboratuvarı'nda 2020 yılında iseyumrulu deri hastalığına karşı bir aşı üretildi.
