İran ve Irak sınırına ulaşan çekirge sürüsünün Türkiye’ye geleceği iddiası gündeme gelmiş, Gıda ve Tarım Örgütü’nün Türkiye’nin risk altında olduğunu söylemediği ortaya çıkmıştı. 15 Mart 2020 tarihinde paylaşılan bir videoda ise, çekirge sürüsünün Hatay’da görüldüğü iddia edildi. Paylaşım, Ekşi Sözlük ve sosyal medya platformlarında yer aldı.
Ancak, videoda yer alan hayvanların "schistocerca gregaria" olarak bilinen çöl çekirgesi olduğu iddiası doğru değil. Video dikkatle incelendiğinde, uçan hayvanların “yusufçuk” olduğu görülüyor.
Videoda uçan hayvan yusufçuk böceği
Uçan böcekleri birbirinden ayırmak için kullanılabilecek parametrelerden biri renkleri, diğeri ise gövdenin kanatlarla oranı. Görüntüdeki uçan hayvanlara yakından bakılınca, İran ve Irak’tan geleceği iddia edilen çekirgelere bu açıdan benzemediği görülebiliyor. Videodaki hayvanlar çöl çekirgelerinden çok daha açık renkli; yanı sıra gövdelerine oranla çok daha geniş kanatlara sahipler.
Çöl çekirgeleri ise daha koyu renkli, gövdeleri daha iri ve kanatları gövdelerine oranla o kadar da büyük değil. Bu kalın gövdeli çöl çekirgelerinin kanat genişliği ve vücudu yaklaşık 8 santimetre. İddia konusu videoda yer alan hayvanların gövdeleri ise seçilmeyecek kadar ince. Odonata takımından olan yusufçuk ve kızböcekleri de (Bazı yerlerde tayyare ya da helikopter böceği olarak da biliniyorlar) çekirgelere göre daha ince yapılı canlılar.
Bir başka ayrıntı ise video sesli kaydedilmiş olmasına rağmen, belirgin bir kanat çırpma sesi duymayışımız. Çöl çekirgeleriyle ilgili yapılan çalışmalar, kanat seslerinin çok güçlü olduğunu gösteriyor. Çekirgeler, fiziksel yapıları gereği bacaklarıyla kendilerini iterek havalanıyor ve kanatlarını dairesel hareketler yapmaktan çok, ileri gidebilmek için kullanıyorlar. Görüntüdeki hayvanlar ise sık dairesel hareketler yapıyor.
Çöl çekirgesinin uçma anındaki görüntüsü (solda) ve yusufçuk böceğinin uçma görüntüsü (sağda)
Yusufçuk böceğine ait görsel ve videoda yer alan böcek karşılaştırıldığında kanat benzerliği görülüyor.
Teyit, konuyla ilgili danıştığı uzman entomologların ortak görüşü de, çöl çekirgelerinin sürü halinde gezdiği. Hatta Prof. Dr. Ali Demirsoy, insanların bir çekirge sürüsünü kara bulut bile sanabileceğini söyledi. Yani, çöl çekirgeleri videodaki gibi sokaklarda ikili üçlü grup halinde gezmiyorlar. Beslenme şekillerinden dolayı tarlalarda görülüyorlar; kent içi sokaklarda onlara göre bir besin kaynağı da yok.
Hatay Tabiat Varlıkları Koruma Derneği için çalışan uzmanlar da, uçan hayvanların yusufçuk olduğunda hemfikir. Videonun çekildiği belirtilen Hacı Ömer Alpagot mahallesinin muhtarı da, Teyit’e bölgede çekirge görülmediğini söyledi.
Hakkari’de görülen çekirge, çöl çekirgesi değil
Hatay’daki videonun ardından Hakkari’de de çöl çekirgesi görülmüş olabileceği haberleri de gündeme geldi. 16 Mart 2020 tarihinde NTV, Sabah gibi yayın organları bir esnafın Hakkari’de bir çekirge bulduğunu ve bunun İran ya da Irak’ta görülen çöl çekirgesi olabileceğini yazdı. Fakat haberlerde görülen bir çöl çekirgesi değil. Akdeniz Üniversitesi'nden çekirge uzmanı Prof. Dr. Battal Çıplak’a göre, fotoğraflardakiler bölgede zaten var olan anacridium aegyptium olarak bilinen Mısır çekirgesi.
Soldaki, Mısır çekirgesi (anacridium aegyptium). Sağdaki, çöl çekirgesi (Schistocerca gregaria)
Haberlerde yer alan çekirge, çöl çekirgesine değil, Mısır çekirgesine benziyor.
Sonuç olarak Hatay’da çekilen bu görüntüdeki hayvanların çöl çekirgesi olduğu iddiası gerçeği yansıtmıyor. Videoda görülen hayvanlar, yusufçuk. İddia bu haliyle hatalı ilişkilendirmeye örnek.
