Sosyal medyada paylaşılan çeşitli gönderilerde, görseldeki koyu renkli kanın aşı olmuş kişiye ait ve açık renkli kanın aşı olmamış kişiye ait kanı gösterdiği iddia edildi.
İddia görselini tersine görsel arama yöntemi ile aradığımızda, görselin eski tarihli olduğu ya da başka bir durumu gösterdiğine dair bir bulguyla karşılaşmıyoruz. Görsel ilk olarak 16 Eylül’de Çin’de bir forumda paylaşılmış. Aynı gün Twitter’da paylaşılan da birçok gönderi görüyoruz.
Kan rengi oksijen ve hemoglobin seviyesine göre değişebilir
Alyuvarlarımızın, yani kırmızı kan hücrelerimizin “kırmızı” ismini almasının bir nedeni var: “Hem” molekülleri. Bu moleküller yapıları gereği kırmızı renkte. Fakat kanın kırmızı renginin tonu, kanda ne kadar oksijen bulunduğuna bağlı.
Kanda oksijen bol olduğunda kan daha parlak ve açık kırmızımsı bir renk alıyor. Bunun nedeni, kandaki oksijeni taşıyan hemoglobin proteini. Doğrudan kalpten pompalanan kan oksijen açısından zengin ve parlak kırmızı renkte oluyor. Kan vücutta dolaştıkça ve dokular oksijeni uzaklaştırdıkça koyulaşıyor. Bu nedenle kalbe ve akciğere dönen kan, koyu kırmızı olur. Yani atardamardaki kan parlak ve daha açık renk, toplardamardaki ise koyu kırmızı. Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu da kanın rengi ve parlaklığının oksijen seviyesini belirlediğine işaret ediyor.
Teyit’in ulaştığı İç Hastalıkları ve Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Gülsan Sucak da, kana rengini verenin hemoglobin seviyesi olduğunu söyledi. Sucak’ın verdiği bilgiye göre, kanın renginin doğrudan tıbbi bir anlamı yok. Ne hemoglobin ölçmek için ne de başka bir amaçla tüpteki kanın rengine bakılıyor. Çünkü ileri teknolojik testler ile tanı mümkün ve kanın rengine bakılarak yorum yapılabilen herhangi bir hastalık yok.
Teyit'in ulaştığı Hacettepe Üniversitesi'nde hematoloji uzmanı Prof. Dr. Salih Aksu da kan rengini belirleyenin oksijen miktarı olduğunu ve bunun aşıyla ilgisi olamayacağını söyledi.
Reuters’a konuşan Utah Üniversitesi Tıp Fakültesi Huntsman Kanser Enstitüsü Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalından Skyler Johnson da görselin toplardamar ve atardamardan alınmış kanları göstermesi ihtimalinin yüksek olduğunu söylüyor ve görüntünün bariz bir şekilde yanlış yorumlandığını belirtiyor: “Aşıların birinin kanının rengini değiştirebileceği fikrine teorik veya biyolojik olarak hiçbir kanıt yok.”
Doğrulama platformu AFP de iddianın doğru olmadığını söyledi.
Aşılı kişilerin kanı hakkındaki iddialar yeni değil. Daha önce de Covid-19 aşısı olan kişilerin kan veremeyeceği iddia edilmişti. Teyit, iddianın doğru olmadığını ortaya koymuştu.
