Ekşi Sözlük’e 28 Ağustos 2019’da girilen bir gönderide, Mey Diageo’nun 4 Eylül 2019 tarihli zamlı alkollü ürün fiyat listesine yer verildiği iddia edildi. İddia konusu listede belirtilenler Kamu Personeli, Gözlem Gazetesi ve Bursa’da Bugün gibi internet sitelerinde de yer aldı.
Twitter’da da bir kullanıcı tarafından paylaşılan iddia şimdiye kadar 345 retweet ve bine yakın beğeni aldı.
Ancak iddia konusu Mey Diageo’nun 4 Eylül 2019 tarihli alkol zammını gösteren listesi Mey’in 15 Nisan 2019’da yayımlanan güncellenmiş fiyat listesinden montajlanarak oluşturulmuş. 4072 sayılı kanun gereği alkolde ÖTV oranlarına zam enflasyon oranı göz önünde bulundurulup yılda sadece iki defa yapıldığı için şu an bir zammın daha yapılmasının söz konusu olmadığı söylenebilir.
Nisan 2019 tarihli liste ile iddia konusu liste karşılaştırıldığında listelerde yer alan alkollerin simge görsellerinin aynı olduğu görülüyor. Halbuki son olarak 4 Temmuz 2019’da güncellenen listede Nisan 2019’daki listede yer almayan bazı içki çeşitleri fark edilebiliyor.
Teyit, Mey Diageo’nun kurumsal iletişim danışmanına ulaştı ve 4 Eylül 2019 tarihli olduğu iddia edilen listede belirtildiği şekliyle herhangi bir zam olmayacağını öğrendi. Bunun yanı sıra Diageo Türkiye Kurumsal İletişim Danışmanı Necla Zarakol şu açıklamalarda bulundu:
“Alkollü içki zamlarına uygulanan ÖTV’nin artırıldığına ilişkin olarak şu ana kadar resmi bir açıklama yapılmamıştır. Dolayısıyla Ekşi Sözlük’te ‘4 Eylül 2019 alkol zammı’ başlığıyla yayınlanan bilgi gerçek dışı ve onunla birlikte kullanılan görsel de sahtedir.”
Liste montajlanarak oluşturulmuş
Teyit, Ankara Çankaya’da bulunan bir tekel bayii aracılığıyla Mey Diageo’nun son olarak 4 Temmuz 2019’da güncellenmiş olan fiyat listesine ulaştı.
Temmuz 2019’daki liste dikkatli incelendiğinde bu listede iddia konusu listedekinden daha az ürünün bulunduğu fark edilebiliyor.
Montajlanarak oluşturulmuş liste
Temmuz 2019’daki listede olmayan 12 adet içki çeşidinin montajlanarak oluşturulan listede yer aldığı görülebiliyor. “Orange Citrus, Ketel One Citroen, Ketel One 325 Limited Edition, Ciroc Pineapple, Bulleit Rye, Talisker Storm, Talisker Skye, Dalwhinnie, The Singleton of Dufftown 15 yo, Cragganmore 12 yo, Don Julio Reposado, Don Julio Anejo” çeşitleri Temmuz 2019’daki listede bulunmuyor. Bu da görselin Nisan 2019 listesinden değiştirilerek oluşturulduğunu gösteriyor.
Teyit’in ulaştığı kurumsal marka danışmanı, fiyat güncellemelerinin bir önceki listelerdeki ürünler göz önünde bulundurularak hazırlandığını belirtti. Fakat eski tarihli güncellenmiş listelerde bazı ürünlerin olmadığı sonradan yeni eklenen markaların olduğu gibi eklemeler de internet üzerinden ulaşılabilen fiyat listelerinden fark edilebiliyor.
15 Nisan 2019 tarihli güncellenmiş listeye bakıldığında ise iddia konusu listedeki ürünlerin hem yerlerinin hem tasarımlarının hem de sayılarının aynı olduğu görülebiliyor.
Alkole yapılan zamlarla ilgili daha ayrıntılı bilgi almak için Teyit, Vergi Uzmanı Ozan Bingöl’e ulaştı. Ozan Bingöl, alkoldeki ÖTV oranının sadece yılda 2 kez değiştiği bilgisini teyitledi. Bingöl bu artırımın enflasyonla birebir gittiğini ve bunun sadece Türkiye’de değil dünyada da benzer olduğunun altını çizdi. Yani başka ülkelerde de alkol ve tütün ürünlerine enflasyon oranında yılda iki defa zam yapılabiliyor.
Ozan Bingöl, ÖTV’deki artırımın kaynağı olan 4760 sayılı kanunun yürürlüğe girdiğinden beri alkolde sadece yılda 2 kez artırımın yapıldığını ve bunun dışında bir artışın şimdiye kadar yaşanmadığı bilgisini de ekledi. Bingöl, 4 Eylül 2019’da alkol ürünlerinin zamlanması için ancak yeni bir Cumhurbaşkanlığı kararının alkol özelinde 4 Eylül’den önce yürürlüğe girmesi ile mümkün olabileceğini ama böyle bir durumun da yaşanmasının pek olanaklı olmadığını açıkladı. Yani alkole ÖTV zammı 2019 için 2 defa yapıldı ve bu yasalar çerçevesinde gerçekleşti. Ekstradan bir zammın yapılabilmesi için ise sadece alkol özelinde olağanüstü bir kararın Resmi Gazete’de yayımlanması gerekiyor.
Tütün ürünlerine yapılan zammın yöntemi ise Ocak 2019’dan beri alkolden daha farklı. Ocak 2019’da yapılan değişiklikle daha önce asgari maktu vergi oranı sıfırlandı ve bu sayede 7 liranın üzerinde tutulan sigara fiyatında bundan sonra yapılacak zamların sigara markalarının isteği doğrultusunda yapılabilmesinin önü açıldı.
İddia konusu listeye tekrar bakıldığında ise Temmuz 2019 fiyatlarına belli oranlarda hesaplama yapılarak eklemeler yapıldığı anlaşılabiliyor. Örneğin 70’lik rakının fiyatı Mey’in 4 Temmuz 2019 listesinde 152 lira iken montajlanarak oluşturulmuş görselde fiyat 195 lira olmuş. Yani Temmuz’dan Eylül’e aradaki artış 43 lira olduğu düşünülerek eklenmiş. Burada montajı hazırlayan kişinin yukarıda yapılan hesaplamanın bir benzerini yaptığını anlayabiliyoruz. Şöyle ki ÖTV’de her zaman beklenen yaklaşık yüzde 30’luk artış öncelikle rakının bir önceki ÖTV oranına eklenmiş ve bu fiyat elde edilmiş. Montaj listede de rakı, cin ve votka için yine bu oranda yüksek eklemelerin yapıldığı anlaşılıyor. Yani görseli hazırlayan kişi yüksek alkollü içkilere daha fazla eklemeler yaparak görseli inandırıcı hale getirmiş denebilir.
Sonuç olarak iddia konusu Mey Diageo’nun 4 Eylül 2019 tarihli alkol zammını gösteren listesi Mey’in 15 Nisan 2019’da yayımlanan güncellenmiş fiyat listesinden montajlanarak oluşturulmuş. ÖTV kanunu gereği yılda enflasyon oranı göz önünde bulundurularak alkolün ÖTV’si sadece 2 defa artırılıp alkollü ürünlere zam yapılıyor. Mey Diageo en son zammı 3 Temmuz 2019’daki ÖTV artırımını göz önünde bulundurup 4 Temmuz 2019’da yapmıştı. Teyit, Mey Diageo’nun kurumsal iletişim danışmanına ulaştı ve 4 Eylül 2019 tarihli olduğu iddia edilen listede belirtildiği şekliyle herhangi bir zam olmayacağını öğrendi.
