Tahıllarda bulunan gluten ve sütte bulunan kazein proteinleriyle otizm arasında ilişki olup olmadığı bir süredir tartışılıyor. Soner Yalçın da özellikle civa ve otizm arasında ilişki olduğunu aktardığı bölümde bir dipnotta bu iddiayı da dile getiriyor.
Soru işaretleri iki noktada odaklanıyor: Glutensiz ve kazeinsiz diyetin otizmli bireyler üzerindeki etkileri ve gluten-kazein proteinlerinin otizme yol açıp açmadığı. Kamuoyunda iki noktanın birbiriyle karıştırıldığı örneklerin sayısı bir hayli fazla.
Glutensiz ve kazeinsiz beslenmenin otizmli bireylerin davranışlarında bazı pozitif etkileri olup olmadığını araştıran çalışmalar mevcut; ancak bu bağlantı henüz bilimsel olarak kanıtlanmış değil ve dahası bu konuda karşı görüş savunan araştırmalar da var. Öte yandan, tartışmaların odaklandığı diğer noktayla ilgili, yani gluten ve kazein gibi proteinlerin otizme yol açtığıyla ilgili hiçbir bilimsel çalışma mevcut değil.
Glutensiz diyetin otizmli çocuklarda da uygulanmasını destekleyen çalışmalara göre gluten ve kazein içeren yiyeceklerin çökmesiyle oluşan opioidin aşırı artmasının, otizmde oluşan davranışlara neden olduğu ve bu maddelerin diyette azalmasına bağlı olarak iyileşmeler olduğu ileri sürülüyor.
2012’de yapılan başka bir çalışmaya, 293 otizmli çocuk ve ailesi dahil edildi. Araştırmaya katılan 223 çocuğa tamamen kazeinsiz ve glutensiz diyet verilirken, 70 çocuğa kısmi diyet uygulandı. Diyet sonrası gluten ve kazeini tamamen kısıtlanan çocukların kısmi kısıtlama uygulanan gruba göre gastrointestinal semptomlarında, yiyecek alejilerinde, yiyeceğe karşı duyarlılıklarında azalma ve psikolojik, sosyal davranışlarında iyileşmeler olduğu tespit edildi.
Glutensiz ve kazeinsiz beslenme ile otizm arasında bir ilişki olmadığını belirten çalışmalar da mevcut. 2013 yılında İsveçli bilim insanlarının 40 bin kişiden alınan örneklerle yaptıkları ve JAMA Psychiatry dergisinde yayınlanan araştırmasına göre otizmle gluten intoleransı arasında bağlantı bulunamadı. 2015’te Journal of Autism and Developmental Disorders dergisinde yayınlanan bir başka araştırmada da bilim insanları yaşları 3 ila 5 olan 14 çocuğu 4 ila 6 hafta gluten ve kazein içermeyen bir beslenmeye tabi tuttu, fakat glutensiz ve kazeinsiz diyetin otizm davranışlarına etkisi olmadığı sonucuna vardı.
Öte yandan bu çalışmaların hiçbirisi gluten ve kazein gibi proteinlerin otizme yol açtığı görüşünü savunmuyor. Tartışmalar beslenme şeklinin otizmli bireylerin davranışlarına olumlu etkisi olup olmadığı hakkında. Gluten ve kazein gibi proteinlerin otizme yol açtığı yönünde bir bulgu yok.
