Sosyal medyada yer alan bir iddiaya göre kaptanlar Çanakkale Boğazı’ndan ayrılırken gemi jurnallerine “Çanakkale geçildi” değil “Çanakkale çıkıldı” yazar.
Yaptığımız görüşmelerde, gemi kaptanları bunun yazılı bir kural olmadığını ancak bilginin doğru olduğunu belirtti.
Bir sivil uzak yol kaptanı teyit.org’a, sivil gemilerde özellikle son yıllarda kültürel olarak bunun uygulandığını ancak resmi bir kural ve yapma zorunluluğu bulunmadığını belirtti.
teyit.org’un görüştüğü başka bir kaptan da “Kural, zorunluluk yok ama adet olarak ‘geçtik’ kelimesi kullanılmıyor” ifadelerini kullandı. Gemide çalışan bir görevli ise jurnale ne yazıldığını bilmediğini ama telsizle konuşurken “geçtik” kelimesi kullanıldığında uyarıldığını belirtti.
Kılavuz Kaptan İsmail Akpınar ise Şehitlik Abidesi’nin selamlanması meselesine ilişkin olarak, “Türk ticari gemilerde düdükle selamlanır, askeri gemiler ise bayrakla selamlar. Ancak bir zorunluluk yoktur. Genelde yaparlar. Bu tabi Türk gemileri için geçerli yabancı gemilerde böyle bir durum yok” dedi.
Gemi jurnali nedir?
Gemideyken yaşanan her şey güverte seyir jurnali (deck log book) denilen deftere kaydedilir. Rüzgar/deniz durumu, gidilen rota, görüş mesafesi, basınç, torna, parakete, sıcaklık gibi bilgiler saatlik olarak kaydedilir. Gemi jurnallerinde saat bilgileri noktalama konulmadan dört haneli olarak girilir.
Deniz Dükkanı isimli sitede örneği bulunan bir gemi jurnali.
Kaptanın Kılavuzu isimli kitapta yer alan soru cevap kısmındaki “Gemi jurnali nedir? Hangi gemilerde kimler tarafından tutulur? Jurnale neler yazılır? Bunlar neye yarar?” sorusu şu şekilde cevaplanıyor:
“18 GRT'den büyük bir gemide (Gemi jurnali) denilen bir defter tutulur. Bu defter 365 sayfadır. Her sayfası Liman Başkanlığından onaylıdır. Gemi jurnali kaptanın nezareti altında ikinci kaptan tarafından ve bunun nezareti altında münasip bir gemi adamı tarafından tutulur. Bir liman içinde yolculuk eden küçük gemilerde jurnal tutmak mükellefiyeti yoktur. Kapsamı: Gemi jurnaline günü gününe şunlar yazılır:
1- Hava, rüzgârın hali.
2- Geminin takip ettiği rota ve kat ettiği mesafeler.
3- Geminin seyirde mevkileri.
4- Sintinelerdeki su yüksekliği. Bundan başka şunlar da jurnale yazılır.
5- İskandil edilen su derinliği.
6- Kılavuz alınması ve kılavuzun gemiye girdiği ve ayrıldığı saatler.
7- Gemi adamları arasındaki değişiklikler.
8- Gemi meclisince veriler kararlar.
9- Gemi veya yükünün uğradığı bütün kazalar ve bunların tafsilatı, gemide işlenen suçlar ve verilen disiplin cezalarıyla gemideki doğum, ölüm vakaları dahi jurnale yazılır. Nüfus sicil kanununun hükümleri mahfuzdur. Mani olmadıkça kayıtlar her gün yapılır. Gemi jurnali kaptan ve ikinci kaptan tarafından imzalanır.”
