Sosyal medyada paylaşılan bir dizi fotoğrafın, Çinlilerin Doğu Türkistan’daki Müslüman Uygur Türklerine yönelik katliamlarını gösterdiği iddia edildi. 3 Aralık 2019’da paylaşılan fotoğraflar, şimdiye kadar 48 bin paylaşım aldı.
Bu fotoğraf bir işkence illüstrasyonuna ait
İddiada yer alan ilk görsel, minghui.org adlı internet sitesinde 19 Haziran 2004 tarihinde yayınlanmış. Görsel, Clearwisdom Koleksiyonu’nda yer alan ve Falun Gong öğretisi mensuplarına Çin devleti tarafından yapılan işkence yöntemlerini anlatan illüstrasyonlardan biri. Görselde bu işkence yöntemlerinden olan ‘uzun süre dövülme’ canlandırılmaya çalışılmış.
Minghui.org, dünya çapında Falun Gong topluluğuna ilişkin araştırma raporları hazırlayan gönüllü bir kuruluşa ait. Falun Gong öğretisi (Falun Dafa olarak da adlandırılıyor), 1992 yılında Li Hongzhi tarafından kurulmuş ve kendini Buda okuluna bağlı bir kişisel gelişim öğretisi olarak tanımlıyor. Uygulamanın temelinde evrenin en yüksek nitelikleri olduğu belirtilen “doğruluk, merhamet ve hoşgörü”nün yer aldığı ifade ediliyor. Çin hükümeti ise öğretiyi tehlike oluşturduğu gerekçesiyle 22 Temmuz 1999’da yasaklamıştı. Çin devletinin uzun yıllar boyunca öğretinin takipçilerine işkence ettiği öne sürülüyor.
Bu fotoğraf da Falun Gong mensuplarının protesto gösterisinden
Bu fotoğraf ise, 30 Ekim 2004 tarihinde yine Falun Gong öğretisi takipçilerinin Çin’deki Pingdong şehrinde bulunan Chongshan Park’ta düzenlediği işkence karşıtı sergi ve fotoğraf etkinliğinden. Eylemcilerin öğreti mensuplarına yönelik işkence yöntemlerini canlandırdıkları protesto gösterisi sırasında kaydedilen fotoğraf, kişinin vücudunda sıcak bir çubukla izler bırakıldığı sahnenin canlandırıldığı gösteriye ait. Etkinliğe dair birçok benzer fotoğrafa ulaşmak da mümkün.
Bu fotoğraf 2009 tarihli
Bu fotoğraf ise, 7 Temmuz 2009 tarihinde Urumçi'de yapılan protesto gösterileri sırasında çekilmiş. Çinli yetkililer tarafından götürüldüğünü iddia ettikleri erkekleri için yas tutan Uygur kadınlarını gösteren fotoğrafı, Associated Press’ten (AP) Ng Han Guan çekmiş. Yani fotoğraf Çin’de çekilmiş olsa da eski tarihli ve güncel bir işkence ya da kötü muameleyi göstermiyor.
Bu fotoğraf Türkiye’den bir polis müdahalesini gösteriyor
Bu fotoğraf, Çin’in Müslüman Uygur Türklerine yaptıklarını kınamak için toplanan kişilere Türk güvenlik güçlerinin müdahale ettiği bir anda çekilmiş. Fotoğrafı Agence France Press’in (AFP) foto muhabiri Ozan Köse, 5 Temmuz 2018 tarihinde İstanbul’da kaydetmiş. Aynı tarihte yapılan haberlerde de, Doğu Türkistan Sivil Toplum Kuruluşları Birliği’nin çağrısıyla İstanbul Sarıyer’deki Çin Başkonsolosluğu önünde toplanan Doğu Türkistanlılar ve bazı Türk vatandaşların Çin’i protesto ettiği yer alıyor. Sonuç olarak bu fotoğraf da Çin’den değil ve geçtiğimiz yıla ait.
Bu fotoğraf Suriye’de öldürülen çocuklara ait
Fotoğraf albümünde yer alan bir başka görsel ise, iki ayrı fotoğraf birleştirilerek oluşturulmuş. Yukarıdaki ilk fotoğrafla ilgili 2013 yılından bir habere rastlayabiliyoruz. Habere göre, Suriye’nin Nabek kentinde Irak tarafından gerçekleşen bir saldırıda fotoğraftaki iki çocuğun hayatını kaybettiği belirtiliyor. 2014 yılında yüklenen bir YouTube videosunda da çocukların Suriye’de öldürüldüğü bilgisi yer alıyor. Yani fotoğraf 2013 yılından sonra çekilmiş olamaz.
Aynı görselle bitiştirilen aşağıdaki fotoğrafta görülen iki çocuk ise, yukarıdakilerle aynı çocuklar değiller. Çünkü bu ikinci fotoğrafı aradığımızda 2015 yılında Afganistan’da yayın yapan bir haber sitesi olan nunn.asia’ya gidiyoruz. Sitedeki ilgili yazıda, Pakistan’dan kaçırılan iki çocuğun hikayesi anlatılıyor.
Sonuç olarak, fotoğrafların hiçbiri Çin’in Müslüman Uygur Türklerine yönelik katliamlarına ya da işkencelerine ait değil. Fotoğraflardan ikisi Uygur Türklerine ait olsa da, bu fotoğraflar protesto gösterilerinden. İddia, yanlış bilginin en yaygın türünden olan hatalı ilişkilendirmeye örnek.
