Sosyalmedyadapaylaşılan iki fotoğrafın, son dönemde Kaz Dağları bölgesinde gerçekleşen “Su ve Vicdan Nöbeti” protestoları sırasında protestocuların attığı çöpleri gösterdiği iddia edildi. Bir Twitter kullanıcısı tarafından bu iddia ile paylaşılan fotoğraflar 278 kişi tarafından beğenilirken 157 kişi tarafından retweetlendi.
Ancak fotoğrafların Su ve Vicdan Nöbeti’ne katılan protestocular tarafından atılan çöpleri gösterdiği iddiası doğru değil. Fotoğrafların her ikisi de Kaz Dağları bölgesindeki maden arama çalışmalarına karşı gerçekleştirilen eylemlerin başlamasından önce çekilmiş. Eski tarihli olan fotoğrafların 26 Temmuz 2019 tarihinde başlayan protestolarla bir ilgisi bulunmuyor.
Fotoğraflar eski tarihli
Kanadalı Alamos Gold Şirketi’nin Kirazlı’da yürüttüğü altın madeni projesine karşı protestolar 26 Temmuz 2019 tarihinde bölgeye kurulan beş çadır ile başlamıştı. Protestolar “Su ve Vicdan Nöbeti” olarak biliniyor.
İddiada kullanılan fotoğraflardan ilki tersine görsel arama yöntemiyle aratıldığında, fotoğrafın daha önce de farklı kaynaklarda kullanıldığı görülebiliyor. Hürriyet gazetesinin “Çiçek gibi bir Türkiye mümkün” başlıklı 8 Eylül 2018 tarihli haberinde de kullanılan fotoğrafın Kaz Dağları’nda gerçekleşen Su ve Vicdan Nöbeti ile bir ilgisi olmadığı anlaşılabiliyor.
Haberde bu fotoğrafın tam olarak nerede çekildiği söylenemese de internette eski tarihli çeşitli kaynaklarda aynı görsele rastlamak mümkün. Örneğin “Tekyolbilim” isimli sitede 9 Temmuz 2019 tarihli bir yazıda da bu görsel kullanılmış.
İddiada kullanılan diğer fotoğraf için de aynı şeyi söylemek mümkün.
Sözcü gazetesinin “Kaz Dağları’nda bayram çöplüğü! Yediler, içtiler, bırakıp gittiler…” başlıklı 8 Haziran 2019 tarihli haberinde iddiada yer verilen çöplerin fotoğrafını görmek mümkün. Haberin yazarı Mustafa Sarıipek fotoğrafın orijinal versiyonunu Teyit ile paylaştı. Paylaşılan fotoğrafın meta datasına bakıldığında GPS bilgilerinden fotoğrafın çekildiği konuma ulaşmak mümkün. GPS bilgileri fotoğrafın Balıkesir Edremit’te bir bölgede çekildiğini gösteriyor.
Fotoğrafın orijinal versiyonunun meta datasınabaktığımızda fotoğrafın çekilme tarihinin 7 Haziran 2019 olduğunu da görebiliyoruz.
Sonuç olarak, iki fotoğrafın da Kaz Dağları bölgesinde gerçekleşen Su ve Vicdan Nöbeti sürecinde protestocular tarafından atılan çöpleri gösterdiği iddiası gerçeği yansıtmıyor. Fotoğraflardan biri Sözcü gazetesi yazarı Mustafa Sarıipek tarafından 7 Haziran 2019 tarihinde Kaz Dağları’nda çekilmiş. Diğer fotoğrafın kaynağına dair bir kanıt bulunamasa da internette, 26 Temmuz 2019 tarihinde başlayan Kirazlı’daki altın madenine karşı yapılan protestolardan daha önce kullanılmış hallerine ulaşılabiliyor. Bu fotoğrafların kullanımının yanlış bilginin “hatalı ilişkilendirme” özelliğine örnek oluşturduğunu söyleyebiliriz.
