27 Eylül 2020’de Azerbaycan ile Ermenistan arasında başlayan çatışmalar sırasında bölgeden olduğu iddiasıyla pek çok fotoğraf ve görsel kullanıcılar tarafından dolaşıma sokuldu. Bunlardan biri de Azerbaycan’da yaşayan bir kullanıcının Facebook hesabından yaptığı paylaşım. Yaklaşık 2 bine yakın etkileşim alan fotoğrafta “Resmi olmayan kaynaklara göre, Tebriz'de güneyli yurttaşlarımız Ermenistan'a giden birkaç kamyonu yakıp imha etti” ifadesi bulunuyor.
İran’ın kuzeyindeki Tebriz şehri ve çevresinde Azeri kökenliler yoğunlukta yaşadığı için, tırların Ermenistan sınırına giderken ateşe verildiği ima edilmek istenmiş.
Fotoğraf eski tarihli
İddia konusu fotoğraf tersine aratıldığında karşımıza Fars News isimli bir haber platformunun eski tarihli paylaşımı çıkıyor.
Paylaşımdan Emad Yeganehdost tarafından çekilen fotoğrafın İran’ın Bender Hemir Bölgesi’nde bir otoyolda içerisindeki dondurucu yüzünden alev alan bir tırı gösterdiği anlaşılıyor. Tarihe dikkatli bakınca Miladi takvimden farklı bir form olan ‘1397/12/23’ ibaresini görüyoruz.
Takvimler arası çevirme aracı olarak Date-Today kullandığımızda tarihin İran İslam Cumhuriyeti’nin resmi takvim olarak kullanılan Şemsi takviminde 12. ayın 23. günü, 1397 yılını gösterdiğini anlıyoruz. Bu da 14 Mart 2019’a denk geliyor. Şemsi takvimin miladı 20 Eylül 622 ve dünyanın güneş etrafındaki dolanımını esas alıyor. Emin olmak için video izleme platformlarından 1397/12/23’e ait haber bültenlerini açtığımızda da aynı tarihi görüyoruz.
Farsi News’daki haberden, hem iddia fotoğrafa hem de kazaya ait başka açılardan çekilmiş görsellere de ulaşılabiliyor:
Ayrıca Bender Hemir, Tebriz’den epey uzak. Tebriz, Azerbaycan’a yakın bir bölgede ağırlıklı olarak Azeri kökenli kişilerin yaşadığı bir yerleşim yeri iken Bender Hemir, İran’ın Umman Körfezi kıyısındaki bir şehri. Tebriz’in bulunduğu bölge ‘Güney Azerbaycan’ olarak da adlandırılıyor.
