İhlas Haber Ajansı (İHA), İlkha gibi haber ajansları ile AHaber, Uçan Harfler, Haber7 gibi haber sitelerinde paylaşılan bir fotoğrafın Rusya’dan Türkiye’ye yola çıkan S-400 savunma füzelerini gösterdiği iddia edildi.
Ancak fotoğrafın Rusya’dan Türkiye’ye yola çıkan S-400 savunma füzelerini gösterdiği iddiası doğru değil. Fotoğraf, 2 Ekim 2018’de Suriye’ye Rusya’dan gönderilen S-300 füzelerinin taşınması sırasında çekilmiş. S-400’ler Türkiye’ye 8 Temmuz 2019 itibariyle ulaşmış değil.
Fotoğraf Suriye’ye giden S-300’leri gösteriyor
Moskova’dan uluslararası yayın yapan haber kuruluşu RT’nin YouTube kanalında 2 Ekim 2018’de yayımlanan bir videodan iddia konusu fotoğrafa ulaşmak mümkün. Videoda Rusya’nın Suriye’ye gerçekleştirdiği S-300 teslimatından anlar görülüyor. Videonun kaynağı olarak ise Rusya Savunma Bakanlığı gösterilmiş.
YouTube’daki videonun 22. saniyesinden iddia konusu fotoğraftaki anı görebilmek mümkün.
South Front ve Time of Israel gibi haber sitelerinden de aynı görüntüye ulaşmak mümkün.
RT’de 7 Ekim 2018’de yayımlanan başka bir haberde aynı teslimatın farklı görüntülerine de yer verilmiş. Bu haberde II-20 olayından sonra Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) İsrail’e daha fazla F-35 füzesi teslim edeceği iddiası da yer alıyor. Ayrıca söz konusu haberde Rusya’da yayın yapan Star kanalının bir tweetine de yer verilmiş. Star’ın tweetinde teslimattan görüntüler bulunuyor.
Rus askerlerinin bulunduğu Il-20 uçağı Eylül 2018’de, Suriye’nin Lazkiye şehrindeki İsrail hava saldırısı sırasında Suriye kuvvetleri tarafından düşürülmüştü. Rusya, olayla ilgili İsrail’i suçlamış, bu suçlamalarsa İsrail tarafından reddedilmişti.
S-400 teslimatı 8 Temmuz 2019 günü itibariyle gerçekleşmedi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Güneydoğu Avrupa İşbirliği Süreci Zirve Toplantısı’na katılmak için Bosna Hersek’in başkenti Saraybosna’ya gitmeden önce Atatürk Havalimanı’nda gazetecilerin sorularını yanıtladı. Erdoğan, S-400’lerin yolculuk hazırlığının halihazırda devam ettiğini, teslimat tarihini tam olarak söyleyemeyeceğini fakat teslimatın önümüzdeki haftalarda gerçekleşmiş olacağını beklediklerini ifade etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ayrıca füzelerin uçak aracılığıyla Türkiye’ye geleceğini de belirtti.
Haberin kaynağı olarak bir Telegram mesajı gösterilmiş
İlkha, haberin kaynağını Yandex olarak ifade etmiş. AHaber, Uçan Harfler ve Haber7’de yer alan haberin kaynağı ise İHA olarak belirtilmiş. İHA da aynı haberin kaynağı olarak “sosyal medya üzerinden askeri istihbarat bilgilerini paylaşan ve açıkladığı her bilgi Rus basını için kaynak niteliğinde olan Gallifreyan Technology isimli bir grubu” göstermiş.
İlk olarak Rusya menşeli arama motoru Yandex’in geliştirdiği kişisel öneri servisi Zen’de 8 Temmuz 2019’da yer alan habere göre S-400 savunma füzeleri Rusya’dan Türkiye’ye doğru yola çıktı. Haberde çeşitli kaynaklardan alınan bilgiye göre S-400’lerin deniz yoluyla ülkeye girişi beklenirken aktarımın hava yoluyla yapılacağı bilgisi bulunuyor. Söz konusu internet sitesi haberin kaynağını bir Telegram grubundaki paylaşıma dayandırıyor.
Telegram’da şüpheli bilgiler paylaşan ve 262 üyesi olan bu grubun ismi ise “Галлифрейские технологии” (Gallifrey Teknolojisi).
A Haber’de yer alan haberin başlığının “S-400’ler yola çıktı” ve İHA’daki haberin başlığının ise “S-400’lerin yola çıktığı iddiası” olduğu görülebiliyor. Yani İHA, paylaştığı haberde bir güncelleme yapmış. Köşe yazarlarının iddialarını kontrol eden teyit platformu olan Malumatfuruş ve Tele1, Medya Günlüğü gibi internet siteleri ise aynı fotoğrafın S-400’leri göstermediğini belirtti. Ancak Medya Günlüğü’nün Twitter paylaşımında şu an için hala S-300’lerin görüntüsü bulunuyor.
S-300 ve S-400 arasındaki fark ne?
S-400 savunma füzelerinin geliştirilmesine 1993’te başlanmış. Menzil uzaklığının 400 kilometre olmasından dolayı bu füzelere S-400 deniyor. S-300’lerde kullanılan teknolojinin yaklaşık yüzde 80’i S-400’lerde de kullanılmış. Bunlar arasında füze depolama sandıkları, fırlatma rampaları ve radarlar bulunuyor. S-400 sisteminin çalışma prensibi ile ilgili ayrıntılı bilgiye BBC Türkçe’nin 29 Aralık 2017’de yayımladığı haberden ulaşılabilir.
S-400 savunma sistemini tasvir eden görsel
Sonuç olarak fotoğrafın Rusya’dan Türkiye’ye doğru yola çıkan S-400 savunma füzelerini gösterdiği iddiası doğru değil. Fotoğraf, 2 Ekim 2018’de Suriye’ye Rusya’dan gelen S-300 füzelerinin taşınması sırasında çekilmiş. S-400’ler Türkiye’ye 8 Temmuz 2019 itibariyle ulaşmış değil. S-400 sisteminin S-300’den farkı menzil uzaklığı. Birçok haber sitesinde yer alan haberin kaynağı ise Rusya menşeli Avia Pro isimli internet sitesi. Bu site bir Telegram mesajında yer alan bilgileri haber yapmış. Söz konusu iddia yanlış bilginin en yaygın 7 türünden “hatalı ilişkilendirme”ye örnek olarak gösterilebilir.
