Yeni koronavirüs salgını tüm dünyaya yayılmışken, bugüne kadar tek bir vaka dahi bildirmeyen Kuzey Kore, bu kez de lideri Kim-Jong-Un ‘yok olmasıyla’ gündemde. Yaklaşık bir haftadır tartışılan konu, liderin ülkenin tarihinin başlangıcı olan 15 Nisan tarihinde babasının doğum günü seremonisine katılmamasıyla gündeme geldi ve hâlâ da gündemde.
Jong-Un’un hayatta olup olmadığı bilinmezken, sosyal medyada yayılan bir fotoğrafın, Koreli liderin ölü bedenini gösterdiği öne sürüldü. İddia, Teyit’e de ihbar olarak gönderildi ve sosyal medya kullanıcıları tarafından da paylaşıldı.
Ancak iddia yanlış. Yayılan görsel Kim Jong-Un’un babası Kim-Jong-ll’in 2011 yılındaki cenaze törenine ait. Fotoğrafın yayınlandığı iddiasındaki JNN News ise bir kanal değil bir televizyon topluluğu ağı. Kuzey Kore Lideri Jong-Un en son 12 Nisan tarihinde kameralar karşısına geçti. Öldüğü ya da yaşadığını gösterir bir kanıt yok.
Fotoğraf montajlanmış
İddia fotoğrafı tersten arama yöntemiyle aradığımızda görselin Kim Jong-Un’un babası Kim-Jong-Il’in babasının cenaze töreninden olduğunu 2011 tarihli haberlerden öğreniyoruz. Fotoğraf cenaze töreninde uzaktan çekilmiş.
Görseller yan yana getirildiği zaman her iki fotoğraftaki benzerlikler göze çarpıyor. Fotoğrafta arkadaki duvar, kullanılan yastık, ekrandaki kırmızı çiçekler ve ışık aynı gözüküyor. Kim Jong-Un’un fotoğrafı babası Kim-Jong-ll’in cenaze töreninde çekilen fotoğraf kullanılarak montajlanmış.
JNN News haber kanalı değil, televizyon ağı
Görselin sağ alt köşesinde yer alan JNN News ibaresi de dikkat çeken detaylardan. Açılımı Japan News Network yani Japonya Haber Ağı anlamına geliyor. JNN’ye bağlı 28 ayrı kanal yayın yapıyor, JNN News ismiyle yayın yapan bir mecra ise yok.
Ülkenin elektriklerinin karartıldığı iddiası
Yine Teyit’e ihbar olarak konuyla ilgili gönderilen bir diğer görselde ise, Kuzey ve Güney Kore’nin uzaydan çekilmiş görüntüleri yan yana getirilerek Jong-Un’un ölümü nedeniyle Kuzey Kore’nin yasta olduğu, bu nedenle de tüm ülke ışıklarının söndürüldüğü iddia edildi.
Ancak bu iddia da doğru değil. Tersine görsel arama yöntemiyle ulaştığımız bilgiye göre soldaki görsel 2011’de Kuzey ve Güney Kore’yi karşılaştıran ve Google Earth üzerinden çekilen bir fotoğraf ve blog yazısında kullanıldı. Sağdaki görsel ise, ülkelere ait çeşitli haritaların bulunabileceği Mapsland adlı internet sitesi arşivinde bulunan bir Kuzey Kore fotoğrafı. Birbirinden bağımsız iki görsel bir araya getirilmiş.
Hayatta olup olmadığı bilinmiyor
Kim Jong-Un, ülkedeki en önemli, resmi seremoni olan kurucu lider Kim ll Sung’un 15 Nisan tarihli doğum günü kutlamasına katılmaması, ortaya pek çok iddia atılmasına neden olmuştu.
Kuzey Kore Lideri hakkında ülkenin ulusal haber ajansı 27 Nisan tarihinde Güney Afrika’ya mesaj gönderdiği haberini geçse, haberlerde güncel bir fotoğraf yoktu. Liderin yayınlanan son fotoğrafı 12 Nisan tarihli.
Ölümü hakkında ortaya atılan iddialara yönelik ise hükümet kanadından herhangi bir belge ya da kanıt sunulmadı. Polit Büro’nun paylaştığı bilgilere göre, lider en son 12 Nisan 2020 tarihinde görüşme yaptı.
Yayınlanan son fotoğrafı
Treni görüntülenmişti
Kuzey Kore ile ilgili çalışan 38 North adlı sitenin 25 Nisan tarihinde yayınlanan yazıya göre Jong-Un’un yaklaşık 250 metrelik treninin 21 Nisan - 23 Nisan tarihleri arasında Wonsan'daki istasyonda olduğu uydu görüntülerinden tespit edildi. Yazıya göre tren 15 Nisan'da aynı yerde değildi. Ancak trenin varlığı Jong-Un’un sağlık durumuna dair bir şey söylemiyor; liderin içinde olup olmadığı da bilinmiyor.
Güney Koreli siyasetçi Tae Young-ho ise yaptığı açıklamada, Kim-Jong-Un hasta olduğunu ve trenin de Amerikan uydularını şaşırtmak için oraya yerleştirildiğini öne sürdü. Toronto merkezli bir haber sitesi ise, Güney Kore’nin Kim’in sağlığına dair yapılan haberlere karşı uyardığını yazdı.
Güney Kore 21 Nisan tarihinde, Kim-Jong-Un’un sağlığında beklenmedik bir şey olmadığını duyurmuştu. Yine aynı tarihte ABD istihbaratı liderinin geçirdiği kalp ameliyatı sonrası sağlığının bozulduğunu söyledi. 25 Nisan tarihinde ise, Reuters bir heyetin Çin’den Kuzey Kore’ye tıbbi tavsiyeler için hareket ettiğini duyurdu.
Güney Kore politika başdanışmanı 27 Nisan tarihinde, liderin hayatta olduğunu açıklarken, Britanya medyası 28 Nisan tarihinde cenaze töreni için prova yapıldığını iddia etti. ABD Başkanı Donald Trump da “Ne olduğu hakkında bir fikrim var ama söyleyemem” dedi.
1 Mayıs tarihinde ortaya çıktı
Kim-Jong-Un, hakkındaki iddiaların yayılmasından 20 gün sonra, 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı’nda gübre fabrikası açılışında ortaya çıktı. Bu bilgi Kuzey Kore Polit Büro tarafından da fotoğraflarıyla birlikte yayınlandı. Metinde ise, Jong-Un’un kayboluşuna dair bir bilgi paylaşılmadı.
Sonuç olarak yayılan fotoğraf montajlanmış. Bu yanlış bilginin yedi türünden manipülasyona örnek.
