Sosyalmedyada paylaşılan fotoğrafın, Samuel De Champlain Köprüsü’nün altından geçen bir balina ve yavrusunu gösterdiği iddia edildi.
“Yeni Samuel De Champlain köprüsünün altından geçen balina ve yavrusunun helikopter ile çekilmiş görüntüsü” yazan bir yazı ile paylaşılan görsel, Facebook’taki bir paylaşımda 26 bin paylaşım ve 3 bin yorum aldı.
Ancak fotoğraf gerçek değil. Fotoğrafı ilk paylaşan “Dijital Sanatçı” umutrecberart adlı bir Instagram kullanıcısı. Fotoğrafa bakıldığında görselin gerçek olmadığı yaptığı açıklama ve paylaşmış olduğu diğer fotoğraflar ele alındığında anlaşılıyor. Ayrıca iddiadaki köprü Kanada’da değil, Malezya’dan gecen Johor nehri üzerinde bulunuyor.
Fotoğraf montaj
İddiadaki görselin, ilk olarak 26 Temmuz 2019 tarihinde umutrecberart adlı Instagram hesabından paylaşıldığı görülüyor.
Paylaşılan fotoğrafın açıklamasında kendini “Dijital Sanatçı” olarak tanıtan Umut Reçber, fotoğrafı “Ana” (Mother) olarak adlandırdıktan sonra görselin kendi dijitlal manipülasyonu olduğundan bahsediyor. Notta Reçber, Photoshop uygulamasını kullandığını ve iki fotoğrafı birleştirdiğini ifade ediyor.
Teyit, Umut Reçber’e ulaşarak dolaşımda olan köprü altından geçen balina fotoğrafını kendisinin yaptığını doğruladı.
Buna benzer görsel efektleri daha önce Instagram hesabında paylaştı
Instagram hesabına bakıldığında daha önce görsel efekt kullanılarak yapılan birçok paylaşım görülebiliyor.
Umutrecberart Instagram hesabından alınmış 3 ayrı görsel
Instagram profilinde kendini bir “Dijital Sanatçı” olarak adlandıram Umut Reçber’in bütün paylaşımlarında bir görsel efekt kullanıldığı fark ediliyor.
Köprü ve balina fotoğrafları birleştirilmiş
Klaus Tan isimli Unsplash kullanıcısına ait köprü fotoğrafının orijinalinin 11 Ocak 2018 tarihinde paylaşıldığını görmek mümkün. Oynanmış görsel ile orijinali yan yana konulduğunda, kameranın açısı ve arabaların köprü üzerindeki pozisyonlarına bakıldığında birebir aynı oldukları anlaşılıyor.
Klaus’un profiline bakıldığında, 2018 yılının Ocak ayında aynı köprünün birçok açıdan çekilmiş fotoğraflarını paylaşmış olduğunu görmek mümkün.
Balina fotoğrafı ise Pixbay adlı bir stock görsel sitesinden alınmış olduğu Umut Reçber tarafından Teyit’e iletildi. Pixbay sitesinde fotoğrafın David Mark adında bir kullanıcı tarafından 2013 yılında siteye yüklenmiş olduğu görülüyor. Fakat David Mark’ın hesabına bakıldığında hesabın kullanımda olmadığı ve son fotoğrafının 2017’de paylaşılmış olduğu yazıyor. Fotoğraf tersine görsel arama yapılarak aratıldığında 2009 yılından beri servis edilen bir görüntü olduğu anlaşılıyor.
Balina fotoğrafının orijinaline bakıldığında, manipüle edilmiş görüntü ile benzerlikler göze çarpıyor. Balinaların duruşları ve büyük balinanın kuyruğunun şeklinin montajlanmış fotoğraf ile aynı olduğu görülüyor. Fotoğrafın açıları, rengi ve boyutları ile oynamış olsa da aynı oldukları anlaşılıyor.
Köprü Kanada’da değil
İddiadaki fotoğrafta görülen köprünün Kanada’daki Samuel De Champlain Köprüsü olduğu belirtiliyor, fakat Montreal’de 24 Haziran 2019 tarihinde açılan köprüye bakıldığında, mimari olarak resimdeki köprüye benzese de aynı olmadığı anlaşılıyor.
Montreal Gazetesi’nin çektiği videoya ve köprünün fotoğraflarına bakıldığında köprünün tek bir ayağı olduğu, ancak iddia görseldeki köprünün 2 ayağı olduğu gözüküyor.
Fotoğraftaki köprü Sungai Johor Köprüsü
Sungai Johor Köprüsü Malezya’da bulunan Johor Nehri üzerinden geçerek, iki yarım adayı birbirbirine bağlıyor. Köprünün mimarisi ve şekline bakıldığında, iddia edilen görseldeki ile birebir aynı olduğu anlaşılıyor.
İddianın doğru olmadığına ilişkin bir analiz daha önce Snopes tarafından hazırlanmıştı.
Sonuç olarak sosyal medya kullanıcıların iddia ettiği gibi Kanada’da bir köprünün altından geçen iki balinayı gösteren fotoğraf gerçek değil. Görselin bir “Dijital Sanatçı” olan Umut Reçber tarafından yapıldığı anlaşılıyor. Ayrıca köprü fotoğrafının orijinaline bakıldığında, herhangi bir balina görülmüyor. Bu nedenle sonradan eklenmiş olduğu anlaşılıyor. Söz konusu iddia, yanlış bilginin en yaygın 7 türünden, manipülasyona örnek olarak gösterilebilir.
