Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 7 Ekim 2018’de Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AKP) Kızılcahamam’daki kampında yaptığı konuşma sırasında gösterdiği bir fotoğrafta İsmet İnönü’nün Amerika Birleşik Devletleri (ABD) bayrağı salladığını iddia etti.
8 Ekim 2018’de Yeni Şafak, Milliyet, Sabah, Star ve Hürriyet gazetelerinin sürmanşet ve manşetlerine konu olan konuşma sırasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İsmet İnönü’yü gösteren bir fotoğrafı tuttuğu görülüyor. Ayrıca 7 Ekim 2018’de A Haber’den canlı olarak yayımlanan konuşmanın saat 15:35’teki anlarından aynı fotoğrafı görmek de mümkün.
Aynı iddia, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmasının ardından pekçokTwitter ve Facebookkullanıcısı tarafından da tartışıldı. Erdoğan’ın gösterdiği fotoğrafta İnönü’nün aslında Türkiye bayrağı da tuttuğu bazı kullanıcılar tarafından belirtildi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba’nın tweeti şimdiye kadar yaklaşık 2 bin defa retweetlendi ve 5 bin 800 beğeni aldı. Kullanıcıların tepkileri Onedio’daki bir yazıda da yer aldı.
İsmet İnönü’nün söz konusu fotoğrafı 26 Ağustos 1962’de dönemin ABD Başkan Yardımcısı Lyndon Johnson’ın Ankara’ya yaptığı ziyaret sırasında Alman fotoğrafçı Günter R. Reitz tarafından LIFE dergisi için çekilmiş.
Fotoğraf 1962’de çekilmiş
Getty Images’dan ulaşılabilen fotoğrafların birinde fotoğrafın çekiliş açısı ve rüzgar nedeniyle dönemin Başbakanı İnönü’nün elindeki bayraklardan sadece ABD bayrağı dikkat çekiyorken aynı açıdan çekilmiş ikinci fotoğrafta ise ABD bayrağının yanında Türkiye bayrağı da görülebiliyor.
İlk fotoğrafın altında “Türkiye Başbakanı İnönü minyatür Amerika ve Türkiye bayraklarını sallıyor ve bir kulağında kulaklık var.”, ikinci fotoğrafın altında ise “Türkiye Başbakanı İsmet İnönü minyatür Türkiye bayrağını tutuyor ve bir kulağında kulaklık var.” ifadeleri yer alıyor.
Fotoğrafta İsmet İnönü’nün arkasında görülen bina, Ankara Ulus’ta yer alan tarihi İş Bankası binası.
Ulus’ta bulunan İş Bankası binasının eski bir görünümü
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın resmi evrak arşivinde yer alan Başkan Yardımcısı Johnson tarafından 30 Ağustos 1962’de İstanbul’daki ABD konsolosluğundan çekilen telgraftaki ifadelerden Johnson’ın Ağustos 1962’de Ortadoğu’da yer alan 5 ülkeye (Lübnan, Irak, Kıbrıs, Yunanistan ve Türkiye) ziyaretlerde bulunduğu bilgisine ulaşılabiliyor.
Yine ABD Dışişleri Bakanlığı’nın fotoğraf albümünde “Between Friends: Turkish-American Diplomatic Relations” (Dostlar Arasında: Türk-Amerikan Diplomatik İlişkileri) kısmında yer alan fotoğraflardan da Johnson’ın ziyaretine ilişkin görüntülere ulaşmak mümkün.
İsmet İnönü, Başkan Yardımcısı Johnson’la beraber. (26 Ağustos 1962)
YouTube’da HelmerReenberg isimli kanal tarafından 29 Haziran 2009’da yayımlanan 2videoda Johnson’ın adı geçen 5 ülkeye yaptığı ziyaretlerin görüntülerine ulaşmak mümkün. İkinci videonun 2. dakika 53. saniyesinde Kıbrıs’taki vatandaşların İnönü’nün elinde görülen miniyatür bayraklar gibi Kıbrıs ve ABD bayraklarını birlikte tuttukları görülüyor.
İddia konusu fotoğrafı çeken Alman fotoğrafçı Günter R. Reitz’ın 60’larda Türkiye’den çektiği başka fotoğraflara da ulaşılabilir.
Sovyetler ve ABD arasındaki "Füze Krizi"
Ayrıca İsmet İnönü’nün fotoğrafının çekildiği dönemde ABD ve Sovyetler Birliği arasında yaşanan “Küba Krizi’yle” ilgili Akdoğan Özkan’ın T24’deki yazısına ulaşılabilir. 1959’da Türkiye ile ABD arasında imzalanan işbirliği antlaşmasının ardından Temmuz 1962’de Türkiye’ye 15 adet nükleer başlıklı füze yerleştirilmişti. Johnson’ın NATO için bölgesel önem arz eden adı geçen 5 ülkeye gerçekleştirdiği ziyaretlerin nedeni, yukarıda belirtilen telgraftan da anlaşılabilir. Çünkü aynı yılın Ekim ayında Sovyetler’in Küba’ya yerleştirdiği füzeler nedeniyle ABD ve Sovyetler arasında bir “füze krizi” büyümekteydi.
Sonuç olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın AK Parti etkinliğinde gösterdiği fotoğrafta İsmet İnönü’nün yalnızca ABD bayrağı tuttuğu iddiası doğru değil. Aynı açıdan çekilmiş başka bir fotoğrafta İnönü’nün aslında elinde Türkiye ve ABD bayrağını birlikte tuttuğu görülebiliyor. Söz konusu fotoğraf Ağustos 1962’de ABD Başkan Yardımcısı Johnson’ın Türkiye’nin de içerisinde bulunduğu 5 ülkeye yaptığı ziyaretler sırasında Ankara’da çekilmiş.
