Sosyal medyada paylaşılan bir fotoğrafla, Çin polisinin Doğu Türkistanlı Müslüman Türklerin evlerinden Kur’an-ı Kerim'leri topladığı iddia edildi. Adem Özköse tarafından 26 Aralık 2018’de Twitter’da paylaşılan fotoğraf, binden fazla beğeni aldı.
Ancak fotoğrafın Çin polisi tarafından imha edilmek üzere toplanan Doğu Türkistanlı Müslüman Türklere ait Kur’an-ı Kerim’leri gösterdiği iddiası doğru değil.
Fotoğraf, Ekim 2016’da Fas’taki yoğun yağış yüzünden zarar gördüğü için Rabat’taki Suudi Arabistan Büyükelçiliği’nden çıkartılan Kur’an-ı Kerim’leri gösteriyor.
Fotoğraf Fas’ın Rabat şehrinde 2016’da çekilmiş
Iran Front Page’de 4 Ekim 2016’da yer alan bir haberde sosyal medyada paylaşılan sokağa atılmış Kur’an-ı Kerim fotoğraflarının Faslı sosyal medya kullanıcıları arasında öfkeye sebep olduğu belirtiliyor.
2 Ekim 2016’da Suudi bir Twitter kullanıcısının iddia fotoğrafları içeren tweetine ulaşmak mümkün.
“Krallığın Elçiliği’ndeki işçiler Kur’an’ı çöpe atmışlar.”
4 Ekim 2016’da Pars Today’deki haberde ise aynı hafta başlayan yağmur yüzünden Fas’ın başkenti Rabat’taki Suudi Arabistan Büyükelçiliği’nde bulunan birçok kitap ve eşyanın zarar gördüğü bilgisi bulunuyor.
TinEye’ın tersine görsel arama özelliği sayesinde ise fotoğrafın internette 3 Ekim 2016 tarihli bir paylaşımına ulaşılabiliyor.
CNN Arabic’deki haberde de olay anlatılırken Suudi haber sitelerinin yayımladığı haberlerden alıntılar yapılmış. Haberi ilk paylaşan Suudi haber sitesi ise 2 Ekim 2016 tarihli haberiyle Ajel. Ajel’deki haberde yukarıda paylaşılan bilgiler bulunuyor.
Yetkililer Kur’an-ı Kerim’lerin dışarı taşınmasını istemiş
Albawaba isimli bir haber sitesinde 4 Ekim 2016’da yer alan bir habere göre Suudi Arabistan Büyükelçiliği’ndeki yetkililer binanın bodrumunda bulunan ve yağmurdan dolayı zarar gören kitapların işçiler tarafından bina dışarısına taşınmasını, ardından da yakılmasını istemiş. Haberin devamında, Elçilik çalışanlarının yetkililerin emri üzerine kitapları dışarı çıkardıkları fakat yakmadıkları bilgisi yer alıyor. Kur’an-ı Kerim’ler Elçilik binasının uzağındaki bir araziye taşınıp bırakılmış. İşçilerden biri iddia konusu fotoğrafı kızgınlığı sebebiyle sosyal medya üzerinden paylaşmış.
Elçilik binası ve boş arazideki kitaplar
Suudi Arabistan Büyükelçiliği’nin etrafında birçok boş arazi bulunuyor. İddia konusu fotoğrafın Google Maps’ten görülebilen arazilerin hangisinde çekildiğini söylemek oldukça güç. Çünkü paylaşılan haberlerde bu konuda bir bilgi bulunmuyor.
Büyükelçilik yakınlarında bulunan boş arazilerden birkaçı
İddia fotoğraftaki boş arazide atılan Kur’an-ı Kerim’lerin arkasında bazı ağaçlar fark ediliyor. Rabat’ta aynı ağaç türünün çoğu bölgede bulunması fotoğrafın hangi araziden olduğunu bulmayı zorlaştırıyor. Ayrıca kitapların yağmurdan dolayı Elçilik dışarısına çıkarıldığı iddia edilse de arazinin zeminin oldukça kuru olduğu da dikkat çekiyor.
Rabat’ın başka bir bölgesinde benzer ağaçları görebilmek mümkün.
Elçilik yetkilileri açıklama yapmış
Misr5’teki bir haberde ise bu olaydan sonra Elçilik yetkililerinin bir açıklama yaptıkları belirtiliyor. Elçilik yetkilileri söz konusu kitapların Suudi Arabistan Büyükelçiliği’nin birinci katının girişinde yer aldığını ve kendilerinin aralarında Kur’an-ı Kerim de bulunan bu kutsal kitapların dışarı çıkarılmasını istediklerini ifade etmişler. Ayrıca yetkililer açıklamada Suudi Arabistan Büyükelçisi’nin bu paylaşımlardan dolayı kızgın olduğunu fakat iddia konusu fotoğrafı sızdıran kişi hakkında herhangi hukuksal bir girişimde bulunulmayacağını ifade ediyorlar.
“Suudi Arabistan’daki Kur’an-ı Kerim’lerin yakılması emredilmiş.”
Aynı iddia daha önce de paylaşılmış
Aralarında Kur’an-ı Kerim’in de bulunduğu ve bir araziye bırakıldığı anlaşılan kitapların fotoğrafı daha önce benzer iddialarla paylaşılmıştı. Pakistanlı bir Twitter kullanıcısı 5 Ekim 2017’de yaptığı bir paylaşımda fotoğrafı, Çinli polislerin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Kur’an-ı Kerim’leri topladığı iddiasıyla paylaşmıştı.
Benzer şekilde fotoğraf, İnegöl Doğu Türkistan Platformu isimli Twitter kullanıcısı tarafından 29 Ekim 2018’de Doğu Türkistan’dan olduğu iddiasıyla paylaşılmıştı.
Çin’de Müslümanlara uygulanan yaptırımlar
27 Eylül 2017’de Radio Free Asia’da çıkan bir habere göre Doğu Türkistan’ın bir alt bölgesi olan Sincan Uygur’da Çinli devlet yetkililerinin Müslümanların dini ritüellerini yerine getirmelerini engellemek amacıyla Kur’an-ı Kerim ve seccadeleri toplatmış. Habere göre Altay Bölgesi’nde yaşayan bir kişi Kazakistan sınırındaki hemen hemen tüm Kur’an-ı Kerimler'e el konduğunu belirtmiş.
Fakat bu kaynaklar hem güvenilir değil hem de Çin’in Uygur Bölgesi’nde yaşayan Müslümanlar hakkında net bilgilere ulaşmak oldukça zor. BBC Türkçe’de 11 Ekim 2018’de yer alan bir habere göre Birleşmiş Milletler (BM) Ağustos 2018’deki raporunda Sincan’daki yetkililerin “radikal ideolojilerle” mücadele iddiasıyla yasal gözetim kampları kurduğunu belirtiyor. Uluslararası Af Örgütü’nün internet sitesinde 24 Eylül 2018’de yayımlanan bir yazıda da bu konu hakkında endişeler dile getiriliyor.
Çin’de Doğu Türkistan’ın içerisinde sayılan Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde yaklaşık 22 milyon insan yaşıyor.
