AK Parti İstanbul milletvekili Ahmet Hamdi Çamlı, 28 Aralık 2018’de attığı bir tweette AK Parti dönemi öncesi Karadeniz yollarını gösterdiği iddiasıyla bir fotoğraf paylaştı. Çamlı’nın paylaşımı şimdiye kadar bin 290 defa retweetlendi ve yaklaşık 3 bin 700 beğeni aldı.
Çamlı’nın paylaşımın ardından Cumhuriyet Gazetesi, T24, ODA Tv, Yeni Çağ ve Evrensel gibi haber sitelerinde söz konusu fotoğrafın Karadeniz’den olmadığı ifade edildi. Onedio ve Ekşi Sözlük’te de aynı konu tartışıldı.
Uçurumun kenarındaki bir otobüsü gösteren fotoğraf Karadeniz’den değil. Fotoğraf Hindistan’dan.
Fotoğraf Hindistan’ın Himachal Pradesh Eyaleti’nden
YouTube’a HJ News tarafından yüklenen 23 Temmuz 2017 tarihli bir videoda “tehlikeli bir yol ifadesi” ile Çamlı’nın paylaştığı fotoğraftaki yolun bir benzerinin görüntülerinin yer aldığı görülüyor.
YouTube’a yüklenen diğer videolardaki bilgilerden, söz konusu yolun Hindistan’ın Himachal Paradesh Eyaleti’nden olduğuanlaşılıyor.
Himalaya Sıra Dağları’nın bir kolu olan Kinnaur Kailash Dağı’nın yüksekliği tam 6 bin 50 metre ve etrafında oldukça tehlikeli yollar mevcut. Google Haritalar’a kullanıcılar tarafından yüklenen fotoğraflar sayesinde tehlikeli yolun konumu tespit edilebiliyor. Burdan yola çıkarak iddia fotoğrafın Kinnaur Bölgesi’nde yer alan Kalpa Deshang Yolu’ndan olduğunu söylemek mümkün.
Çamlı’nın paylaştığı yolun Haziran 2018’de çekilmiş hali
Bölgedeki yollardan biri.
Fotoğraftaki otobüs firmasının ismi HRTC
Mountain Trekker isimli kullanıcının 24 Haziran 2017’de YouTube’a yüklediği başka bir videoda, bir adamın iddiaya konu olan fotoğrafta görülen otobüstekinin bir benzeri ile Himachal Paradesh’teki tehlikeli yollardan birinde yolculuk yaptığı görülebiliyor. Video 31. saniyesinden itibaren izlendiğinde Kalpa Deshang Yolu’na benzer tehlikeli bir yolda yapılan yolculukta aynı renkli otobüs farkediliyor. Videonun ilerleyen saniyelerinde bu otobüsün HRTC isimli bir firmaya ait olduğu anlaşılıyor.
Kuch Kash Tech isimli bir internet sitesinde Himachal Paradesh’te faaliyet gösteren bir otobüs firmasından bahsediliyor. İnternet sitesinde yer alan fotoğraflardan biri de Çamlı’nın paylaştığı fotoğraf. Ayrıca aynı otobüslerin Himachal Paradesh’te çekilmiş başka görüntülerine de rastlamak mümkün. Datta Dokfode isimli bir blogtan ise bu firmanın tam isminin Himachal Road Transport Corporation olduğu görülüyor.
İddia fotoğraf HRTC’nin internet sitesinden alınmış
Şirketin resmi internet sitesinde “Galeri” kısmında yer alan otobüs fotoğraflarından ise Çamlı’nın paylaştığı iddia fotoğrafa ulaşılabiliyor.
Yine Google’da yer alan bilgilerden HRTC’nin Kinnaur Bölgesi’nde de hizmet verdiği anlaşılıyor.
Dağın eteğindeki uçurumda yol alan otobüsü gösteren fotoğraf arama motorlarında aratıldığında aynı fotoğrafın başka birçok ülkede dahapaylaşıldığını da görebiliyoruz.
Diğer fotoğraf Türkiye’den
Çamlı’nın paylaşımında yer alan diğer fotoğraf ise D010 Karadeniz Sahil Yolu’nu gösteriyor.
Karadeniz Sahil Yolu.
CNN Türk’teki bir habere göre Karadeniz Sahil Yolu, 7 Nisan 2007 tarihinde dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla açıldı. Habere göre 4.2 milyar dolara mal olan 542 kilometrelik yolda, 27 kilometre uzunluğunda 263 adet köprü, 41 kilometre uzunluğunda 12 adet tek tüp tünel, 18.5 kilometre uzunluğunda 20 adet çift tüp tünel yer alıyor. Milliyet’te 6 Şubat 2012’de çıkan bir habere göre ise yolun yapımına 1960’lı yıllarda Devlet Planlama Teşkilatı’nın planlamasıyla başlanmış fakat çeşitli aksaklıklardan dolayı yolun temel atma töreni 1998’de Mesut Yılmaz tarafından yapılmış. Yolun 300 kilometrelik kısmı 2004’te açılmış. D010 yolu, Samsun’dan Sarp Sınır Kapısı’na kadar uzuyor.
Google Earth Engine’de özellikle Trabzon’un 1984 - 2016 yılları arasındaki hızlandırılmış uydu görüntülerine bakıldığında sahil şeridini doldurma yöntemiyle yapılan yol göze çapıyor.
Başka tarihlerde basında yer alan haberlerde ise bu yolun şiddetli yağış dolayısıyla yer yer çatladığı belirtiliyor.
YouTube’da 15 Aralık 2007 tarihli bir videodan bir kişinin Karadeniz Sahil Yolu’nun Giresun-Trabzon arasında aynı yılın Ağustos ayında çekmiş olduğu görüntülere ulaşabilmek mümkün.
Fakat sahil yolu yapılmadan önce yolların durumuna ilişkin güvenilir bir kaynağa şu ana kadar ulaşılamadı. Karadeniz Sahil Yolu’nun yapımından önceki yollar ise 1970 yapımı Türk filmi “Firari Aşıklar’ın” bazı sahnelerinde görülebilir.
Filmin 22. dakika 42. saniyesinde görülen Ordu’nun Perşembe ilçesinde bir sahil yolu.
Filmin 27. dakika 55. saniyesinde görülen tek şeritli Giresun-Trabzon yolu
teyit.org, 8 Ağustos 2018 tarihli bir analizinde Karadeniz Sahil Yolu’nun Ordu’daki kısmının çöktüğü iddiasıyla paylaşılan fotoğrafların aslında 2012 yılında Artvin’in Hopa ilçesinde deniz dalgalarının istinat duvarını yıkması sonucu Karadeniz Sahil Yolu’nda meydana gelen çökmeyi gösterdiğini ortaya çıkarmıştı.
Karadeniz’deki yolların son durumu
Ahmet Hamdi Çamlı’nın, paylaştığı fotoğraf üzerine gelen yanıtlardan söz konusu tweeti atarken ne kadar ciddi olup olmadığını anlamak pek de mümkün görünmüyor.
AK Parti Samsun milletvekili Fuat Göktaş 17 Aralık 2018’de Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada Doğu Karadeniz’e son 4 yılda 16.9 milyar Türk Lirası değerinde yatırım yaptığını dile getirdi.
2012’de kurulan ve Karadeniz Bölgesi’ndeki 9 ili (Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Bayburt, Gümüşhane, Tokat) kapsayan Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP) kapsamında 2014-2018 yılı haziran ayı itibarıyla da 16,9 milyar TL kamu yatırımı bu bölgeye harcanmış. DOKAP’ın internet sitesinde yer alan 2014-2018 Eylem Planı’nda da aynı veriler bulunuyor.
Ayrıca DOKAP’ın internet sitesinde Karadeniz’deki yaylaların yollarının iyileştirilmesi amacıyla bir “Yeşil Yol Projesi” öngörülmüş. 2013-2015 yıllarında DOKAP illerine toplam 131 milyon TL ödenek aktarılmış ve 15 Aralık 2016 itibariyle 600 kilometrelik kısımdaki yol çalışmaları tamamlanmış.
Peki Karadeniz’de benzer yollar bulunuyor mu?
Dangerous Roads, 2011’den beri internet kullanıcılarından tehlikeli sayılabilecek sıradışı yolların fotoğraflarını yayınlayabildikleri bir internet sitesi. İnternet sitesinde dünyanın her yerinden 10 binden fazla yolun fotoğrafı ve bilgisi bulunmakta.
Dangerous Roads’taki bilgilere göre D915 Bayburt - Of Yolu, Türkiye’nin en tehlikeli yollarından. Karadeniz’de Trabzon’un Of ilçesi ile Bayburt’un birbirine bağlayan 106 kilometrelik dağ yolunda 29 adet sarp kıvrım var.
Google Haritalar’dan D915 yolunun Haziran 2015’te bir kullanıcı tarafından çekilmiş ve yolu 360 derece gösteren fotoğrafına ulaşmak mümkün.
Aynı yolun uydu görüntülerinde Karaçam Köyü mevkinde tehlikeli kıvrımlar fark edilebiliyor.
Ayrıca Hürriyet TV’de yer alan videoların birinde de adı geçen yola ait görüntüler bulunuyor. Bu görüntüler incelendiğinde de Bayburt - Of Yolu’nun iddia fotoğraftaki yola oldukça benzediğini söylemek mümkün.
Son olarak YouTube’da MotorumlaNET isimli kullanıcının 18 Ocak 2016’da paylaştığı bir videoda da D915 yolu görülebiliyor.
Türkiye’de başka tek şeritli yollar da mevcut
Tehlikeli olduğu için tek şeritli olan yollardan biri de Mersin ve Antalya’yı birbirine bağlayan Akdeniz Sahil Yolu. Toplamda 460 kilometrelik yolun 350 kilometresi çift şeritli. Yolun yapımına halen devam ediliyor.
Sonuç olarak AK Parti milletvekili Ahmet Hamdi Çamlı’nın paylaştığı uçurumun kenarında gitmekte olan bir otobüsü gösteren fotoğrafın Karadeniz’den olduğu iddiası doğru değil. Fotoğraf, Hindistan’ın Himachal Paradesh Eyaleti Kinnaur Bölgesi’ndeki Kalpa Deshang Yolu’ndan. Otobüs firmasının adı ise HTRC ve iddia fotoğraf firmanın resmi internet sitesindeki galeriden alınmış.
