Fotoğraftaki satıcı “Alici balici”
Fotoğrafı tersine görsel arama yöntemi ile aradığımızda, minyatürün Sotheby's isimli sanat mezatı firmasınca 2012’de satışa konduğunu görüyoruz. “Osmanlı İmparatorluğu Sanatı” koleksiyonu içinde yer alan minyatürün açıklamasında, eski Türkçe “Aliciğim baliciğim, sevindiren” yazıyor. Ayrıca minyatür 1500’lerden değil, 1660’lı yıllardan.
Altyazı: "Aliciğim baliciğim, sevindiren"
İddiadaki görsele oldukça benzer başka minyatürler, Metin And imzalı Çarşı Ressamları kitabında da yer alıyor. Burada da minyatürlerin açıklaması olarak “Aliciğim Baliciğim” yazıyor.
Çarşı Ressamları kitabından benzer bir tasvir.
Alici balici nedir?
Çarşı Ressamları kitabında yer alan açıklamaya göre "alici balici", Ramazan ayına özgü bir İstanbul geleneği idi. Alici baliciler, balmumundan yapılmış oyuncak, tasvir ya da küçük heykeller satıyorlardı. Bu heykelcikler ağlayan çocukları susturmak için büyükler tarafından satın alınırdı. Heykel oyuncakların asılı olduğu kaide ise, su kabağı. (Metin And, Çarşı Ressamları, sf. 220)
Aliciğim baliciğim geleneği, 17. yüzyıldan Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde ise “Esnaf-ı alici ve balici” olarak geçiyor: “Neferat 100, bunlar ancak Ramazan ve iki bayram günlerinde çocuklara ( ... )leri için yeşil balmumundan papağanlar ve beyaz mumdan kumrular yapıp çubuklar ucunda "Alıcığım, balıcığım" diyerek geçerler." (Evliya Çelebi, Günümüz Türkçesi ile Seyahatname Cilt I, Kitap II, sf. 616)
Kaynak: Su Kabak İstanbul
Kısacası iddia doğru değil. Fotoğraf elma şekeri satan seyyar şekerciyi değil, Osmanlı’da Ramazan’a özgü bir gelenek olan Alici baliciyi gösteriyor. İddia, hatalı ilişkilendirmeye örnek.
