4 Nisan 2019'da sosyal medyada “Burası Arakan. Bir zulme engel olamıyorsan bari onu herkese duyur.” açıklaması ile paylaşılan fotoğrafın Arakan’da idam edilen çocukları gösterdiği iddia edildi.
Aynı görsel, Mayıs 2017’de de Türkiye’den bir Twitter kullanıcısı tarafından Arakan’da öldürülen Müslümanları gösterdiği iddiası ile paylaşılmıştı.
Ancak fotoğraf iddia edildiği gibi Arakan’da öldürülen çocukları göstermiyor. 2014 yılında, Nepal’de çekilen karede eşinin evi terk edip gitmesine dayanamayan ve iki çocuğunu öldürdükten sonra intihar eden bir baba görülüyor.
Fotoğraf 2014 yılında Nepal’de gerçekleşen başka bir olaydan
Fotoğraf yalnızca Türkiye’de değil, farklı dillerde, farklı coğrafyalarda kullanıcılar tarafından, benzer açıklamalar eklenerek sosyal medyada paylaşıldı. Bosna-Hersek’ten, “slobodni strijelac” lakaplı bir fotoğrafçı, Eylül 2017’de, blogunda yayımladığı “Lažne fotografije zločina nad Rohinjama” (Arakanlılara karşı işlenen suçun sahte fotoğrafları) başlıklı bir yazıda aynı fotoğrafa yer veriyor.
Fotoğrafçı, fotoğrafın ilk kez Temmuz 2016’da, Nepal’de yayın yapan yerel bir haber sitesinin Facebook sayfasında paylaşıldığını belirtiyor. Sayfada Nepal dilinde yapılan açıklamada eşinin kendisini ve çocuklarını terk etmesine dayanamayan bir babanın önce iki küçük çocuğunu, sonra kendini öldürdüğü yazıyor.
Tersine görsel arama yöntemiyle çıkan sonuçlar daha detaylı incelendiğinde ise fotoğrafın Temmuz 2016’dan da önce, bu kez Çince içeriklerin bulunduğu bir blog sayfasında paylaşıldığı görülebiliyor. Görsel yine Arakanlı Müslümanların çektiği eziyeti gösterdiği iddiasıyla, Haziran 2015’te paylaşılmış. Bu durum daha eski haberlere bakmak gerektiğine işaret ediyor.
Nepal kaynaklı haberlere yoğunlaşıldığında, İngilizce yayın yapan ve Media Landscape verilerine göre günde 82 bin okuyucuya ulaşan Kathmandu Post isimli gazetede, olayın aslına ilişkin haberin 7 Aralık 2014’te yayınlandığı görülebiliyor.
7 Aralık 2014 tarihli haberde, Nepal polisinden alınan bilgiye göre intihar eden kişi eşinin bir hafta önce kendisini ve çocuklarını terk edip gidişinden beri depresyondaydı.
Olayın konumu Google Haritalar üzerinden doğrulanabilir
Haberde, olayın geçtiği yer Nepal’in Belbari bölgesi olarak belirtiliyor. Google Haritalar üzerinden bölgeye dair bir inceleme yapıldığında, fotoğrafın çekildiği alan ile oldukça benzer özellikler taşıyan bir coğrafyanın fotoğrafları bulunuyor.
Sonuç olarak, fotoğraf iddia edildiği gibi idam edilen Arakanlı Müslüman çocukları değil, Nepal’de yaşanan bir olayı ve sonucunda iki çocuğunu öldürdükten sonra intihar eden bir babayı gösteriyor.
Arakanlı Müslümanlar ile hatalı ilişkilendirilen görseller internette sık sık yayılıyor
Bu durum, yanlış bilginin en yaygın 7 türünden hatalı ilişkilendirmeye bir örnek. Fotoğraf Nepal’de yaşanan bir intihar vakasını gösterdiği hâlde Arakanlı Müslümanların öldürülmesi ile ilişkilendirilmiş.
teyit.org’da “Arakan’daki Müslüman katliamından olduğu iddiasıyla paylaşılan 18 yanlış görüntü” başlığı ile yayımlanan analizde de benzer durumların ne kadar sık yaşandığına ilişkin bir fikir edinmek mümkün.
The Guardian’dan Rebecca Ratcliffe de 2017 yılında kaleme aldığı bir yazıda Myanmar’da yaşananlarla ilgisi olmayan görsellerin sosyal medya üzerinde Arakanlı Müslümanların gördüğü kötü muamele ile ilişkilendirilerek sık sık paylaşılmasına değiniyor.
