2018’deki kur artışından beri Türkiye’deki sosyal medya kullanıcıları arasında tartışılan konulardan biri de market fiyatları. Kuzey Avrupa ülkelerinde çekilen market görüntüleri tartışmalardan sıkça nasibini alıyor.
Yakın zamanda Twitter’da çok paylaşılan gönderilerden birinde Finlandiya’daki ürünlerin eğer son kullanma tarihi yakınsa vatandaşlara ücretsiz verildiği iddia ediliyordu. Paylaşımlara eşlik eden fotoğrafta bir süt reyonu, reyonda asılı etiketlerdeyse “0 euro” ibaresi görülebiliyor.
İddia 2018’den beri dolaşımda
Söz konusu fotoğraf arama motorlarında aratıldığında Tuhaf Ama Gerçek gibi hesaplar tarafından Nisan 2018’den beri paylaşıldığı görülebiliyor. Fotoğrafın daha eski tarihli paylaşımlarına ulaşamıyoruz. İddia görselin büyük boyutlu hallerindeyse sütler ve etiketin üzerinde yazan kelimeler dikkati çekiyor. TARJOUS kelimesi Fince “fırsat, teklif” anlamlarına geliyor. Kırmızı zemin üzerine büyük harflerle yazılan fırsatın altındaki ibarenin çevirisiyse “Pirkka 1 Litre Hafif Süt”.
Tuhaf Ama Gerçek hesabının 2018’de paylaştığı büyük boyuttaki fotoğraftan ulaşabileceğimiz ipuçları: Valio ve Pirkka marka sütler ve fırsat ibaresiyle beraber etiketlerdeki yazı fontları. Kırmızı çerçeve içerisine alınan süt ürünlerini yukarıda görebilirsiniz.
Her iki markanın Finlandiya’daki süpermarketlerde satıldığı bilgisi aklımızda olursa Türkiye’deki Migros, Şok gibi büyük market zincirlerinin Finlandiya’daki benzerlerinin kataloglarında biraz dolaşmak yararlı olacaktır. Fotoğraftaki Pirkka, market zinciri “K-Markets”in kendi ürettiği bir süt ürünleri markası.
K-Marketlerin Foursquare gibi konum bazlı fotoğraf paylaşım sitelerindeki haline göz atınca da fırsat ve reyon fiyat etiketi üzerindeki fontların aynı olduğu görülebiliyor.
Sütler 2018’de bir defaya mahsus bedava verilmiş
K-Marketin Finlandiya genelinde pek çok şubesi var. Benzer bir olayın gerçekleşip gerçekleşmediği bilgisine Fince anahtar kelime araması ile arama motorları üzerinden ulaşabiliyoruz. Finlandiya’da yayın yapan Lansivayla haber sitesinde 12 Nisan 2018’de yer alan bir habere göre, K-Market’in Masala şehrindeki bir şubesinde bir hafta önce gerçekleşen Paskalya tatilinden 100 adet son kullanma tarihine yakın süt şişesi kalmış. Market de bir defaya mahsus olmak üzere sütleri ücretsiz vermiş.
Haberde markette çalışan Jani Varjonen’in sözlerine de yer verilmiş: “Normalde, ihtiyaç fazlası yiyecek ve içecekler komşu bölgelerdeki muhtaç kişilere gidiyor. Ancak bu sefer normalden daha fazla süt kalmıştı, bu yüzden mağaza böyle bir uygulamaya karar verdi.”
Sonraki tarihlerde benzer bir uygulamaya gidildiğine dair bir habere ise rastlanmıyor.
Finlandiya’da gıda israfını önlemek ve sürdürülebilir gıda uygulamaları için bazı çözümler deneniyor. Örneğin bazı market zincirleri belli saatlerde “Happy Hour” uygulamasına giderek son kullanma tarihine yakın ürünleri piyasa fiyatının altında verebiliyor.
İddia başka ülkelerde de çok konuşulmuş
Sosyal medyada bu konuyla ilgili paylaşımlar Teyit'in radarına ilk kez 2018’de girmişti. Teyit, o dönem Finlandiya’da yaşayan iki kişiye ulaşıp ülke genelinde böylesi bir uygulama olup olmadığını sormuştu. Görüştüğümüz kişiler 2018’e kadar son kullanma tarihi yaklaşan hiçbir ürünü bedavaya almadıklarını belirtmişlerdi. K-Markete durumun mevzuata uygunluğunu sorduğumuzda ise sorularımız yanıtsız kalmıştı.
Teyit, daha ayrıntılı bilgi almak için Finlandiyalı doğrulama girişimi Faktabaari’ye ulaştı. Teyit’in sorularını yanıtlayan editör Petra Piitulainen-Ramsay da olayı araştırdı. Faktabaari editörü olayın yalnız bir kez gerçekleştiğini, ülkede uygulamayı mecburi kılan yasal bir düzenleme de olmadığını vurguladı. Petra Piitulainen-Ramsay da uygulamanın birçok ülkede tartışıldığını belirtti. İddia Rusya’da da gündeme gelmiş ve Faktabaari editörüne göre ülkede bazı muhalif kapalı Facebook gruplarında propaganda aracı olarak kullanılmış.
Estonya’da yayın yapan Maaleht isimli haber sitesinde Finlandiya’da Nisan 2018’de gerçekleşen olayın Facebook gruplarında konuşulduğunu söylüyor. Olay, Estonyalı ve Rus kullanıcılar tarafından “ilgi çekici” diye yazılmış.
