Kara Kutu: Yüzleşme Vakti isimli kitabın 255. sayfasında yer alan iddiaya göre, 2009 yılında domuz gribi aşısı gündemdeyken FDA’nın Baş Aşı Kontrol Başkanı Anthony Morris, “Herhangi bir grip aşısının, grip salgınını önlemede etkili olduğuna dair kanıt yoktur. Üreticiler aşıların değersiz olduğunu bildikleri halde satmaya devam ederler” diye bir açıklama yaptı. Bunun üzerine Morris görevden alındı. Yalçın bu iddiayı kitapla da sınırlandırmayıp Oda Tv’de 13 Aralık 2019’da yazdığı köşe yazısına da taşıdı.
Ancak FDA’da görevli Anthony Morris’in grip aşıları hakkında yaptığı açıklama 1979 yılına ait. Morris ise FDA’daki görevinden 1980 yılında ayrılmış. Yani, Yalçın’ın 2009 yılında yaşanmış gibi bahsettiği olaylar 40 yıl öncesine dayanıyor.
Olaylar 40 yıl öncesine ait
2009 yılında yaptığı bir açıklama neticesinde görevinden alındığı iddia edilen Anthony Morris’in detaylı bir biyografisine Alliance for Human Research Protection isimli internet sitesinden ulaşmak mümkün. Biyografide FDA’da Baş Aşısı Kontrol Görevlisi olarak çalışan Morris’in, 1970’li yıllarda domuz gribi aşısına şüpheyle yaklaştığı ifade ediliyor. Yani Yalçın tarafından aktarılan sözleri Morris, 1979 yılında sarf etmiş. Aynı biyografide Morris’in 1980 yılında emekliye ayrılmaya zorlandığının da altı çiziliyor.
Morris’in 95 yaşında hayatını kaybetmesi üzerine Washington Post’ta yer alan 7 Temmuz 2014 tarihli bir habere de rastlanabiliyor. Haberde Morris’in 1970’li yıllarda aşılardan şüphe duyan açıklamalar yaptığı ve kendisinin 1980 yılında FDA’dan ayrıldığı, daha sonra aşılardan etkilenen kişilere danışmanlık yaptığı belirtiliyor.
Yaklaşık 40 yıl önce olsa da Morris’in domuz gribi hakkında söyledikleri yurtdışındaki komplo teorisyenleri tarafından halen kullanılıyor. Ancak internetteki metinlerde Yalçın’ın aksine Morris’in eski Baş Aşı Kontrol Başkanı olduğu açıkça ifade ediliyor.
Tüm bunlara ek olarak Morris'in açıklamalarının kesin olarak doğru olduğuna dair bir çıkarımda bulunmak da yöntemsel olarak sıkıntılı görünüyor. Bir bilen safsatası ise bu noktada konuya açıklama getirebilir. Bir iddianın doğru olduğunu, yalnızca dile getirenin uzmanlığı ile açıklayan ve bunun dışında herhangi bir kanıt öne sürmeyen argümanlar, bir bilen safsatası olarak sınıflandırılıyor. Yani Morris’in FDA’de çalışmış olması onu aşılar konusunda bir numaralı kaynak yapmaz veya bilimsel bulguları geçerli kılmaz. Ayrıca bir kişinin düşünceleri tüm kuruma ya da disipline, bilim dalına da atfedilemez.
Eski tarihli haber ya da olayları “şimdi” yaşanıyor gibi göstermeyi yanlış bilgi türlerinden “bağlamdan koparma” kategorisine yerleştirebiliriz. Bağlamdan koparma doğru bir bilginin, içinde bulunduğu olaylar, durumlar veya ilişkiler örgüsünden koparılarak farklı bir anlatı içinde sunulmasına deniyor.
