Sosyal medyada yer alan iddiaya göre Dünya Sağlık Örgütü, Covid-19 aşıların dozlarının farklı aşılarla yapılmasının tehlikeli olduğunu açıkladı. DSÖ’nün aşıların karıştırılması ya da eşleştirilmesinde yeterli veri olmadığını söylediği öne sürülüyor. İddia Türkiye’de ilk iki dozu Sinovac olanlara Pfizer-BioNTech aşısı yapılmasının mümkün olması üzerine gündeme geldi.
DSÖ farklı aşılara yönelik kararın bireylere bırakılmamasını söylüyor
İddiada referans verilen haber Temmuz ayında Haber Global adlı kanalda yayınlanmış.
DSÖ yetkilisi Soumya Swaminathan Temmuz ayında yaptığı bu açıklamasında şunları söylemiş: “Burada biraz tehlikeli bir eğilim var. Aşıların karıştırılması ya da eşleştirilmesi konusunda henüz net bilgilere sahip değiliz. Eğer ülkeler ikinci, üçüncü hatta dördüncü doz aşıların ne zaman ve kimin hangi aşıyı olacağı gibi kararları halka bırakırlarsa bu kaotik bir durumun ortaya çıkmasına neden olacaktır.”
Ancak DSÖ yetkilisinin açıklamasına kendi bağlamında baktığımızda “Farklı aşıları ya da üçüncü dozu olmayın, tehlikeli” gibi bir anlam çıkmadığı söylenebilir. Farklı aşıların uygulanması tartışması Vietnam'da alınan bir karar üzerine gündeme gelmişti. Vietnamlı yetkililer Covid-19 aşısının ilk dozunda Oxford/AstraZeneca vurulan kişilere tercih etmeleri durumunda ikinci doz için Pfizer & BioNTech aşısı olabileceklerini açıklamıştı. Çünkü ön çalışmalar iki aşıyı olan bireylerde güçlü bağışıklık tepkisi geliştiğine dikkat çekiyordu.
Swaminathan açıklamasında kararın bireylere bırakılmayacağını vurguluyordu. Açıklamanın ardından Twitter hesabından da düzeltme yapan Swaminathan, aşıları karıştırma konusuna kişilerin kendilerinin değil, halk sağlığı kurumlarının mevcut verilere dayanarak karar vermesi gerektiğini kastettiğini belirtti. CBS’e açıklama yapan DSÖ yetkilileri de Swaminathan’ın bireylerin kendi başlarına karar vermemeleri gerektiğine dikkat çektiğini söylemişti. Yeterli veri olmaması durumu da farklı aşılarla ilgili araştırmaların devam etmesinden kaynaklıydı.
Üçüncü doz bağışıklığı güçlendirmek için uygulanıyor
Destekleyici dozlar pek çok aşıda uygulanıyor. İki doz Covid-19 aşısı olanların da destekleyici doza ihtiyacı olduğu bilim insanlarınca söyleniyor. DSÖ yetkilisinin açıklamasını yaptığı dönem de üçüncü doz aşı uygulamaları yeni başlamıştı ve tartışılıyordu. Şimdi birçok ülkede uygulanıyor.
Türkiye’de de üçüncü doz aşılaması Temmuz ayında en riskli grupta yer alanlar ve sağlık çalışanlarıyla başlamıştı. İki doz Sinovac aşısının koruyuculuğun delta varyantına karşı az olması nedeniyle, üçüncü dozda Sinovac ya da Pfizer & BioNTech aşısı olunabiliyor. Özellikle yeni varyantlara karşı daha güçlü bağışıklık sağlamak için bu yola başvuruldu.
Amerikan Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC) de bağışıklığı daha fazla güçlendirmek için üçüncü doz aşıyı öneriyor. DSÖ’nün internet sitesinde takviye olarak üçüncü dozların genel olarak bağışıklığın, aşı etkinliğin azalması durumunda uygulanması gerektiği vurgulanıyor.
Birçok çalışma da üçüncü dozların bağışıklığı daha da güçlendirdiğini tespit ediyor. Üçüncü dozu ilk uygulamaya başlayan ülke olan İsrail’de yürütülen son çalışma da üçüncü dozun ikincisine kıyasla 10 kat daha fazla antikor ürettiğini gösteriyor.
Covid-19 aşıları uygulanmaya ilk başladıklarında, elde hiçbir veri olmadığnda, ilk ve ikinci dozlarda aşıların karıştırılmaması gerektiği söyleniyordu. Çünkü kombinasyonlar denenmemişti. Ancak sonrasında yürütülen çalışmalarda üçüncü dozda farklı aşıların kullanılmasında herhangi bir tehlikeye işaret edilmedi. Hatta yapılan çalışmalarda, örneğin AstraZeneca ile BioNTech aşılarının kombine edilmesinin bağışıklık yanıtını güçlendirdiği görüldü. Ancak farklı aşıların güvenliğine ilişkin sürdürülen başka çalışmalar da var.
