Independent Türkçe’den Benan Kepsutlu’nun Dünya Sağlık Örgütü Sözcüsü Tarik Jasarevic ile söyleşisini haberleştirmek için seçtiği “aşıların Covid-19’a karşı etkili olduğuna dair kanıt olmadığı” başlığı, sosyal medyada hızla yayıldı. Haber ve başlığa, içeriğinden bağımsız olarak, aşıların işe yaramadığının ilk ağızdan kanıtı olarak referans verildi.
Haberin giriş kısmında, Jasarevic’in açıklamalarının DSÖ açıklaması niteliğinde olduğu da söylenmiş. Bu nedenle atılan başlık, DSÖ’nün aşılar hakkındaki resmi görüşü gibi anlaşılıyor.
Enfeksiyon ile hastalık karıştırılmış
Her şeyden önce sözcü, “aşıların enfeksiyona karşı etkili olup olmadığının kanıtlanmadığı” ifadesini, aşılama başladıktan sonra da maske ve mesafe gibi önlemlerin sürdürülmesi gereğinin altını çizmek için sarf etmiş. İlgili paragrafa da bakınca, sözcünün kastının bu olduğu açıkça görülüyor. Burada verilen mesaj, insanların kritik bir kısmı aşılanana kadar, bulaşmanın önüne geçebilmek için önlemlere riayet edilmeye devam edilmesi:
“Şu ana kadar aşıların hastalık gelişimine karşı etkili olduğu gösterildi, ancak kişinin enfekte olmasını engelleyip engellemeyeceğini bilmiyoruz. Bu aşıların enfeksiyona karşı koruduğunu gösteren kanıtımız yok. Bu nedenle aşı olan herkesin, toplumun genelini korumaya ve toplumsal bağışıklığın kazanılmasını sağlayana kadar gerekli önlemleri almaya devam etmesi, fiziksel mesafe kuralına uyması, maske kullanması, ellerini temizlemesi ve kalabalık yerlerden kaçınması gerçekten önemli.”
Metinde görülebileceği gibi Jasarevic aşıların hastalık gelişimine, yani Covid-19’a karşı etkili olduğunu açıkça ifade etmiş. Covid-19, SARS-CoV-2 adlı virüsün neden olduğu hastalığın adı ve aşılardan üçüncü fazı tamamlananların bu hastalığa karşı etkili olduğunu biliyoruz.
İki aday aşının koruyuculuğunu gösteren kanıt var
Ancak bu aşı, hastalığa karşı korurken enfeksiyona, dolayısıyla bulaşmaya karşı koruyucu olmayabilir. İnsanları enfekte eden pek çok virüs için benzeri geçerli. Kızamık, su çiçeği ya da grip aşısı olduğunuzda, hala enfekte olabilirsiniz. Ancak aşısız yakalandığınızda öldürücü olabilen hastalıklara neden olabilen bu enfeksiyonlar, aşılandığınızda hastalıksız atlatılıyor.
Makalenin yazarı, hastalık ve bulaştırıcılığı birbirine karıştırarak, aşıların etkisiz olduğu sonucunun çıkarılmasına neden olacak bir başlık seçmiş. Başlık yanıltıcı ve halk sağlığı açısından da doğru bir mesaj iletmiyor.
Nitekim şu ana kadar üçüncü faz sonuçları açıklanan iki aşının sonuç raporlarında da, aşıların hastalığa, yani Covid-19’a karşı koruyucu olduğu görülüyor:
RNA bazlı BioNTech aşısının etkinliğini kanıtlayan tablo. Mavi çizgi aşı olmayan, kırmızı düze yakın çizgi ise aşı olan grupta hastalığa yakalananları gösteriyor.
RNA bazlı Moderna aşısının etkinliğini kanıtlayan tablo. Mavi çizgi aşı olmayan, kırmızı düze yakın çizgi ise aşı olan grupta hastalığa yakalananları gösteriyor.
Sözcü, “Covid-19'la mücadele konusunda en disiplinli yöntem ne?” sorusuna da şöyle yanıt veriyor: “Salgını sona erdirmenin en hızlı yolu, aynı anda eş zamanlı olarak her yerde virüsün bulaşmasını engellemek. Bu da her ülkede virüse karşı alınabilecek önlemlerle birlikte, en yüksek riskte olanları aşılamaktan geçiyor.”
Röportajın aktarılışı, bizatihi Dünya Sağlık Örgütü’nün Covid-19 aşılarının haberleştirilmesi ile ilgili tavsiyelerine de uymuyor. Örgüt, aşı haberleri yapılırken, başlığın içerikten koparılmaması gerektiğinin altını çiziyor.
Teyit'in konuyla ilgili bilgi almak için e-posta üzerinden ulaştığı Tarik Jasarevic de, başlığın düzeltilmesi için muhabir ile iletişime geçtiklerini söyledi. Örgütün Avrupa şubesi basın bürosundan da, aşıların hastalık gelişimine karşı koruyucu olduğunun bilindiği, Jasarevic'in sözlerinin yanlış anlaşıldığı ifade edildi. Açıklamaya göre Jasarevic, aşıların enfeksiyon ve bulaşmaya karşı etkinliği henüz bilinmediğini, herkes aşılanana kadar önlemlere dikkat edilmesi gerektiğini vurguladı.
İlginizi çekebilir: Covid-19 aşılar hakkındaki sorular ve cevaplar
