AKUT ve Teyit işbirliğinde hazırlanan bu analizin ortaya çıkışında her iki kurumun da karşılaştığı yanlış bilgi ya da sorulardan yararlanılmıştır.
Depremle ilgili doğru bildiğimiz ya da inanmayı istediğimiz pek çok yanlış bilgi var. Hemen her depremin ardından ortaya atılan dolunay ve gezegen hareketlerinin depremleri tetiklediği iddiası da bunlardan.
Dolunay ve deprem arasında bir ilişki yok
Dış etkenlerin depremleri tetikleyip tetiklemeyeceği uzun zamandır merak ediliyor, ancak depremler temelde yerkürenin içsel dinamiklerinden kaynaklı. Depremlerin mühim bir kısmına, kıtasal levhaların bitiştiği noktalardaki sürtünmeler, yani tektonik hareketler neden oluyor. Volkanik patlamalar ve yer altında oluşan obruklarda yaşanabilecek çökmeler de, yer sarsıntılarına neden olabiliyor. Ancak bunların tamamı, yerle ilgili dinamikler.
Depremler her zaman ve dünyanın her yerinde gerçekleşebilir. Kimisi çok dikkat çekmeyecek kadar zayıf, kimisi çok kuvvetli oluyor.
Bilim insanları 1800’lü yıllardan beri özellikle ayın depremlerle olası bağlantısını inceliyor. Tüm araştırmalar, dolunay sırasında deprem meydana gelme olasılığının, ayın diğer evrelerindekinden farklı olmadığını gösteriyor.
İlginizi çekebilir: Mavi dolunayın deprem habercisi olduğu iddiası
USGS’den (ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu) araştırmacı ve deprem bilimci Susan Elizabeth Hough, 1600’lerden bu yana meydana gelen şiddetli 204 depremi incelemiş; bu depremlerin tarihleri ile ay evrelerini eşleştirmiş. Ayın ya da güneşin dünyaya konumuyla depremler arasında hiçbir ilişki olmadığı ortaya çıkmış.
Son dönemde yapılan bazı çalışmalarda da deprem aktiviteleriyle dünya, ay ve bazen güneş arasında meydana gelen gelgitlerin ilişkisi olabileceği konusu üzerinde duruluyor. Fakat bu çalışmalardan elde edilen sonuçlar da ayın depremler üzerindeki olası etkisi üzerine kesin bir şey söyleyebilmekten uzak.
Gezegen hareketleri depremi etkilemiyor
Birden fazla gezegen yörüngesinin aynı yerde hizalanmış olmasına, gezegen hizalanması deniyor. Belli hizalanmaların depremlere sebep olabileceği görüşü de epey yaygın. Gezegen hizalanmaları nadir yaşanıyor. Örneğin NASA’nın açıklamasına göre, Jüpiter ve Satürn’ün kavuşumu 20 yılda bir gerçekleşiyor. Son olarak da 2020 yılında yaşanmıştı.
İlginizi çekebilir: Deprem tahmincileri korkulardan beslenerek fayda sağlıyor
Gezegenlerin maksimum yerçekimi, ayın dünya üzerindeki yerçekimi etkisine göre hayli zayıf. Ay bile yarattığı yer çekimi etkisiyle depremlere sebep olmuyorken, gezegen hareketlerinin olabileceğini söylemek mümkün görünmüyor. ABD’li gökbilimci Phil Plait’e göre de gezegenlerin depreme neden olmasının hiçbir yolu yok.
Gezegenlerin aya oranla gelgit etkileri
