Sosyal medyada paylaşılan “Dişisine kötü davranan tek hayvan insanoğludur” sözünün Amerikalı yazar Jack London’ın Beyaz Diş adlı romanında geçtiği iddia edildi.
Alıntı London’ın Beyaz Diş romanında yer almıyor
Alıntıyı araştırdığımızda 2012 yılından bu yana sosyal medyada ve bazı internet sitelerinde Jack London’nın Beyaz Diş romanına atfedilerek yer aldığını görüyoruz.
Sözü İngilizce aradığımızda bazı kaynaklarda sözün Jack London’a atfedildiği, ancak Beyaz Diş romanının kaynak olarak gösterilmediği görülüyor.
Beyaz Diş, yarı köpek bir anne ile kurt babanın yavrusu olarak dünyaya gelen bir melez. Kitapta Beyaz Diş’in Alaska’nın doğa koşullarında hayatta kalma mücadelesi anlatılıyor.
Teyit, yazarın birçok kitabını yayınlayan Türkiye İş Bankası Kültür Yayınlarına e-posta yoluyla ulaştı. Çevirmen Levent Cinemre, Beyaz Diş’te kurtların içgüdüleri gereği dişilerine saldırmadığına dair ifadelerin yer aldığını söyledi. Ancak Beyaz Diş’te ya da Jack London’ın köpeklerle ilgili diğer öykü ve romanlarında iddiada yer alan cümlenin geçmediğini söyledi.
Bu ifadelerden ilki üçüncü bölüm altıncı kısımda (İş Bankası Yayınları baskısı, sf. 137) geçiyor.
“Ve Beyaz Diş, kendisini oradan sürüp uzaklaştırmasına izin verdi. O, kendi türünün bir dişisiydi ve türünün yasalarına göre erkekler dişilerle kavga etmezdi. Aslında bu yasayı bildiği yoktu Beyaz Diş’in çünkü zihninde yer alan bir genelleme olmadığı gibi dünyada edinilebilecek bir deneyim de değildi bu. Gizemli bir telkinle, sanki içine doğan bir içgüdüyle, geceleri aya ve yıldızlara ulumasını sağlayan, ölümden ve bilinmeyenden korkmasına neden olan aynı içgüdü sayesinde bildiği bir şeydi.”
Kitapta ilgili kısım
Diğer ifade ise beşinci bölüm ikinci kısımda (sf. 224) şu şekilde yer alıyor:
“Hiç beklenmedik bir anda aniden durması çok zor olmuş, saldırıya geçtikten sonra kazandığı ivmeyi durdurmak için ön ayaklarını dimdik yere kilitleyerek neredeyse kıçüstü oturmak zorunda kalmıştı; o kadar güçlüydü saldırıya geçtiği köpekle herhangi bir temastan kaçınma isteği. Çünkü o bir dişiydi ve Beyaz Diş’in türünün yasası, ikisinin arasına aşılamayacak bir mania olarak girmişti. Oysa ona saldırmasına engel olabilecek hiçbir şey yoktu, içgüdülerini ihlal etmek dışında.”
Kitapta ilgili kısım
Alıntı Jack London’ın Yol kitabından
Levent Cinemre, cümlenin Jack London’ın The Road (Yol) kitabında Pictures (Görüntüler) başlıklı bölümde yer aldığını açıkladı. Cinemre, Yol kitabının roman olmadığını, Jack London’ın gezgin olarak Amerika Birleşik Devletleri'ni dolaştığı dönemde tanık olduklarını anlattığı bir tür anı kitabı olduğu bilgisini verdi. Cinemre Teyit ile henüz tamamlanmamış çevirisinden ilgili kısmı da paylaştı:
Henüz delikanlılık çağındaki Jack London bir adamın bir kadını kırbaçlamasına tanık oluyor ve bunu çarpıcı biçimde anlatıyor. Ardından şöyle bir paragraf geliyor:
“Peki, neydi şimdi bu? Hayattan bir sayfaydı, hepsi bu. Bundan daha kötü, hatta çok daha kötü sayfalar görmüşlüğüm vardır. Bazen dişisine kötü davranan tek hayvanın insan olduğuna ve bunun, insanla hayvanı birbirinden ayıran en önemli özellik olduğuna yönelik büyük ve dinleyicilerimin densizce alaylar olduğuna inandığı laflar etmişimdir. Hiçbir kurt, hatta o korkak çakalların teki dahi asla böylesi bir suç işlememiştir. Evcilleşmesiyle birlikte yozlaşan köpeğin bile yapmayacağı bir şeydir bu. Köpek bu konudaki vahşi içgüdüsünü korurken insan yabani içgüdülerinin çoğunu yitirmiştir; en azından iyi içgüdülerin çoğunu.”
Yol kitabının başka yayınevlerinde Türkçe çevirisi yer alıyor. Eserin orijinal dili İngilizcesinde cümlenin kitapta yer aldığını doğrulayabiliyoruz.
