Sosyalmedyadapaylaşılanbirlistenin Ramazan Bayramı’nda cumhurbaşkanı, bakanlar ve emeklilerin alacakları bayram paralarını gösterdiği iddia edildi. İddiaya göre cumhurbaşkanı 45 bin, bakanlar 30 bin, milletvekilleri 20 bin ve Suriyeliler 3 bin Türk Lirası bayram ikramiyesi alıyorken emeklilere sadece bin Türk Lirası bayram parası veriliyor.
Facebook’taki bir sayfa tarafından 26 Mayıs 2019’da paylaşılan iddia şimdiye kadar 7 bin 400 defa paylaşıldı ve bin 300 beğeni aldı.
Ancak bakanlar bayram ikramiyesi almıyorlar. 702 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamedeki (KHK) düzenlemeye göre bakanların aldıkları ücret dışındaki ödenekler için Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) üyelerinin aldıkları ödenekler hakkında kanun geçerli. Bu kanundan TBMM üyelerinin en yüksek dereceli kamu görevlilerinin ödeneklerinden yararlanabildikleri anlaşılıyor. Kamu görevlileri ise şu anki düzenlemeye göre bayram ikramiyesi alamıyorlar. Milletvekillerinin bayram ikramiyesi alması hakkında da bir kanun teklifi şimdiye kadar verilmedi. Emeklilerin bin Türk Lirası ikramiye alacakları iddiası ise doğru.
Cumhurbaşkanının bayram ikramiyesi alıp almadığı iddiası ise belirsiz. Çünkü Cumhurbaşkanlarının alabileceği ikramiyelere ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmuyor. Kararlar ile söz konusu değişiklik yapılabilir. Fakat Cumhurbaşkanlığı Kararlarının da Resmi Gazete’de yayımlanma zorunluluğu olmadığı için söz konusu iddia şu an için belirsiz denebilir.
Kamu görevlileri bayram ikramiyesi almıyor
Şu anki yasal düzenlemeler çerçevesinde kamu görevlileri bayram ikramiyesi almıyor. Sabah Gazetesi’nde 6 Mart 2019’da yayımlanan bir habere göre önümüzdeki aylarda toplanacak olan Kamu Personel Danışma Kurulu’nda (KPDK) çeşitli kamu çalışanları sendikaları bu konuyu gündeme getirdiler.
Bakanların alacakları ücretlerle ilgili son düzenleme yeni Cumhurbaşkanlığı sistemine geçilmesinin ardından 9 Temmuz 2018’de Resmi Gazete’de yayımlanan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin (KHK) 191. maddesiyle yapıldı. 191. maddenin a bendiyle eski kanunun ismi “Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Ödenek ve Yollukları ile Temsil Ödenekleri Hakkında Kanun" olarak değiştirilmiş. Eski kanunun birinci maddesinde yapılan düzenleme ile Cumhurbaşkanı yardımcıları ve Bakanlara "5000" gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunan miktarda temsil ödeneği veriliyor. Bakanların aldıkları ücretler bu şekilde hesaplanıyor. Ücretler dışında kalan bayram parası gibi “ek ödenekler” bu durumun dışında sayılıyor.
Maddenin devamında bakanların maaşları dışında alacakları ödenek ve yolluk masraflarının bakanlık bütçelerinden yani merkezi devlet bütçesinden karşılanacağı ifade ediliyor. Bu ödenekler için de 3671 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Üyelerinin Ödenek, Yolluk ve Emekliliklerine Dair Kanun geçerli sayılıyor.
Bakanlar devlet memurlarının sosyal ve mali haklarına sahip
3671 sayılı kanununda TBMM üyelerinin en yüksek dereceli devlet memurunun sosyal ve mali haklara sahip oldukları belirtiliyor. Emekli ödemeleri ile ilgili ibareler içeren kanunda ikramiyeye yer verilmiyor. Devlet memurları bayram ikramiyesi almadıkları ve bakanlar da sosyal ve mali haklar konusunda devlet memurlarının hakları sınırları içerisinde değerlendirildikleri için bakanlar bayram ikramiyesi alamıyor denebilir.
Cumhurbaşkanının bayram ikramiyesi alıp almadığı belirsiz
Cumhurbaşkanının maaşı dışında alacağı ödenek ve yolluklara dair bir düzenleme ise bulunmuyor. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan bütçe raporundan sadece Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın maaşının 2019 yılı için yıllık 74 bin 500 lira olduğu görülüyor. Cumhurbaşkanlarının alabileceği ikramiye oranları ile ilgili şu ana kadar herhangi bir düzenleme yapılmadı. Ama söz konusu düzenlemenin Cumhurbaşkanlığı kararları ile ortaya çıkabileceği biliniyor. 10 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesine göre de her Cumhurbaşkanlığı kararı Resmi Gazete’de yayımlanmak zorunda değil. Yani Cumhurbaşkanı ikramiyeyi içeren bir karar almış ve karar yayımlanmamış olabilir. Bu bilgiler ışığında Cumhurbaşkanının bayram ikramiyesi alıp almadığı iddiası şu an için belirsiz.
İddia konusu listede milletvekillerine de 20 bin lira bayram ikramiyesi verileceği iddia ediliyor. Fakat Teyit’in daha önce yayımladığı bir analizde milletvekillerine şimdiye kadar herhangi kanun teklifi ile 20 bin lira bayram ikramiyesi verilmediği açıklanmıştı.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, 12 milyon emekliye bayram ikramiyesinin 31 Mayıs 2019’da ödeneceğini açıkladı. Emeklilere bin lira ikramiye verilecek. Vefat eden sigortalılardan dolayı aylık almakta olan hak sahiplerinin (dul, yetim) ödemeleri hisseleri oranında yapılıyor. Eşinin vefat etmesi nedeniyle yüzde 50 hisse oranı olan eşe 600 lira bayram ikramiyesi verildiği iddiası da doğru değil.
Emeklilerin alacağı bayram ikramiyeleri hakkında daha fazla bilgi almak için Teyit, Anadolu Üniversitesi’nde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku alanında çalışan Araştırma Görevlisi Doğukan Küçük’e ulaştı. Küçük, bu konuda temel kanun olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’ndaki emekli aylığı ve ikramiye kavramlarının birbirine karıştırıldığını ifade etti. Doğukan Küçük ölen kişiden bayram ikramiyesinin eşine veya ailesine devredilemeyeceğinin altını çizdi. Yani bir kişinin eşi ölmüşse (dul ise) ölen kişiden kendi payına herhangi bir bayram ikramiyesi geçmiyor.
5510 sayılı Kanunun Ek Madde 18’ine göre, hem kendisi emekli maaşı alan hem de ölen eşinin emekli maaşını alan kişi için en yüksek hesaplanan ücret oranında ödeme yapılıyor. Yani bir kişi hem kendisi hem de ölen eşi nedeniyle emekli aylığı alıyorsa (birden fazla dosya üzerinden gelir ya da aylık alanlardan) o kişiye en fazla ödemeye imkan veren aylık ödeniyor. Ölüm aylığı ise kanunun 32. ve 33. maddelerinde düzenleniyor. Yani dul kadınlar ölen eşinden dolayı bayram ikramiyesi alamıyor.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) emeklilerin alacağı bayram ikramiyesinin bin lira yerine bin 260 Lira olmasını 4 Mayıs 2019’da Meclis Genel Kurulu’na teklif etmişti. Fakat 2019 yılının Ramazan ve Kurban Bayramları’nda emekliler yalnızca bin lira ikramiye aldılar.
Bazı kamu görevlileri fazladan çalıştıkları bayram günleri için ek ücret alabiliyor
Kamu görevlilerinin ulusal bayram ve tatil günlerinde ek ücret alıp alamadıklarını öğrenmek için Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2018 ve 2019 yıllarını kapsayan 4. Toplu Sözleşme’ye bakılabilir. Toplu sözleşmede bazı kamu görevlileri için bayram günlerinde fazladan çalışmaları durumunda fazladan ödeme yapılacağı ibaresi bulunuyor. Fakat bu genel durum için söz konusu değil. Sözleşmede hangi kamu görevlilerinin fazladan çalışabileceği sayılmış. Bu gruplar arasında defin işlemlerini gerçekleştirenler, PTT A.Ş. çalışanları belirtilmiş. Sabah Gazetesi’nde 6 Mart 2019’da yayımlanan bir habere göre ise önümüzdeki aylarda toplanacak olan Kamu Personel Danışma Kurulu’nda (KPDK) çeşitli kamu çalışanları sendikaları kamu görevlilerinin bayram ikramiyesi alabilmesini gündeme getirmek istiyorlar.
Son olarak Suriyelilere bayram parası olarak 3 bin lira verileceği iddiası da doğru değil. Teyit’in bu konuyla ilgili 3 Haziran 2019’da yayımladığı analize göre Türkiye’de yaşayan ve belirli koşulları sağlayan Suriyelilerin devlet aracılığıyla aldığı tek maddi destek, Avrupa Birliği (AB) tarafından finanse edilen Sosyal Uyum Yardımı (SUY) adı altında verilen aylık 120 Türk Lirası.
