Sosyal ve geleneksel medyada yayılan bir haberde, Çin’in Rusya elçisinin ifadelerine dayandırılarak, Çin’in yeni koronavirüsün (Covid-19) aşısını bulduğu iddia edildi. Yalnızca BirGün gazetesinin paylaştığı bir tweet, 5 bin 400 kişi tarafından beğenildi.
Haber yalnız Türkiye’de değil, yurtdışında bazı yayınlarda da yer aldı.
Çin Sağlık ve Teknoloji Bakanlığı, aşı üzerindeki klinik çalışmalarının en erken Nisan’da başlayabileceğini duyurdu. Covid-19’un aşısının henüz bulunamadığı bilgisine Dünya Sağlık Örgütü’nden de ulaşılabiliyor.
Haber yanlış anlaşılmış
İddiaların kaynağı, Çin Küresel Televizyon Ağı’nın (CGTN) resmi internet sitesinde yayınlanan bir haber. Haberin orijinali incelendiğinde, Çin’in Rusya’daki büyükelçisi Zhang Hanhui’nin, aşının bulunduğunu değil, Çin ve Rus bilim insanlarının aşı geliştirme konusunda önemli gelişme kaydettiklerini söylediği görülebiliyor.
Çin Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde yer alan konuyla ilgili açıklamada da, Covid-19 için aşı geliştirme çalışmalarının, birkaç farklı rotada ve diğer ülkelerle işbirliği içinde devam ettiği, çalışmaların en erken Nisan sonlarında klinik araştırma aşamasına ulaşabileceği belirtiliyor.
Aşı ile ilgili Çin basınında yer alan diğer haberlere bakıldığında da, benzer içeriklere rastlanıyor: Çalışmalar devam ediyor; ancak aşının geliştirilmesi için zamana ihtiyaç var. Örneğin Çince yayın yapan bir sitedeki Wang Huimin imzalı olduğu belirtilen içerikte, akademisyen Zhang Gaiping’in ekibinin aşının geliştirilmesi için ciddi yol kat ettiği, ancak son aşamaya gelinmesi için biraz daha zamana ihtiyaç duyulduğu yazıyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün salgınla ilgili tüm gelişmeler ve bilgilendirici içerikleri paylaştığı sayfada da, hastalığın ilacı ve aşısının henüz bulunmadığı açıkça ifade ediliyor. ABD Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’nin (CDC) internet sitesinde de aynı bilgi mevcut.
Soru: Covid-19’un ilacı, aşısı ya da tedavisi var mı?
Yanıt: Henüz değil. An itibariyle Covid-19’u tedavi etmekte kullanılabilecek spesifik bir antiviral ilaç ya da aşı yok.
Kaynak: WHO
Bir aşı geliştirilmesi için şu aşamaların tamamlanması gerekiyor:
- Keşif aşaması: Aşının formülü belirleniyor.
- Klinik öncesi aşama: Klinik deneyler öncesi formül geliştiriliyor.
- Klinik aşama: Aşı önce denekler üzerinde deneniyor.
- Denetim ve onay: Aşının insan sağlığına zarar vermediği ve hastalığa karşı koruma sağladığı onaylanıyor.
- Üretim: Aşı üretilmeye başlıyor.
- Kalite kontrol: Üretildikten sonra da kalitesi denetleniyor.
Çin Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’nın yaptığı açıklama ve bilim insanlarının söyledikleri, Covid-19 aşısının üçüncü aşamasının bile henüz başlamadığını gösteriyor. Diğer yandan ilk iki aşamanın bu kadar kısa zamanda tamamlanması bile büyük çaba sarf edildiği ve kaynak aktarıldığı anlamına geliyor.
