Sosyal medyada paylaşılan bazı gönderilerde, Covid-19 mRNA aşılarının yan etkisinin azaltılması için aşıdan sonra sonra D vitamini, koenzim Q10, C vitamini ve iyot gibi takviyeler alınması gerektiği iddia ediliyor. Prof. Dr. Serhat Fındık'ın önerilerine dayanan iddia, WhatsApp gibi kapalı mesaj uygulamalarında da "mutlaka gerekli bir reçete" gibi paylaşılıyor.
Hafif yan etkileri azaltmak için ne yapmalı?
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi'nin belirttiği gibi, bağışıklık sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için A, B6, B9, B12, C ve D vitaminleri ile çinko, selenyum, demir ve bakır minerallerinin tümü gerekli. Elbette bir doktora danışıp gerekli takviyeleri alarak bağışıklık sisteminizi güçlü tutabilirsiniz, fakat testlerle ortaya konmuş bir eksikliğiniz yoksa, Covid-19 aşılarının yan etkilerinin geçmesi için takviyeye de gerek yok. Çünkü aşılama sonrası yan etkiler çoğunlukla dışarıdan bir müdahale gerekmeksizin geçiyor.
Ayrıca ABD Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC), Dünya Sağlık Örgütü ve Sağlık Bakanlığı’nın aşının yan etkisini azaltmak için verdiği tavsiyeler arasında bunlar yer almıyor.
İddiada listelenen takviyelerin aşı sonrası etkileri hakkında güvenilir bilimsel veri tabanlarını incelediğimizde, koenzimin Hepatit B aşısı çalışmalarına katılan 21 gönüllüye verildiğini görüyoruz. Ancak bu çalışma, bilimsel yeterlilik sağlayacak kadar büyük bir örnekleme sahip değil ve bilim dünyasında kabul gören yaygın bir tavsiye de sayılmaz.
Covid-19 aşısı olduktan sonra bağışıklığınızı korumak için ekstra bir önlem almanıza gerek yok, fakat olası yan etkileri azaltmak için aşı yapılan gün yorucu fiziksel aktivitelerden kaçınmak ve mümkünse dinlenmek iyi olabilir. Ayrıca uzmanlar, aşıdan sonraki iki gün boyunca bol su tüketilmesi ile serin bir banyo tavsiye ediyor. Ateşiniz yükselirse, doktora danışarak bir ateş düşürücü alabilirsiniz.
Zaten Prof. Fındık da bu önerileri bir gereklilik olarak değil, bir tavsiye olarak dile getirmiş.
Neden bazı insanlar yan etki geliştiriyor?
Aşılama sonrası ortaya çıkan yan etkiler genellikle hafif. Covid-19 aşıları da ateş, yorgunluk, baş ağrısı, enjeksiyon bölgesinde ağrı veya kızarıklık gibi hafif ve kısa süreli yan etkilere neden olabilir.
Aşılar, bedenin hedeflenen virüsü tanıması ve onunla savaşmak için antikorlar üretecek hücreleri aktive ederek bağışıklık oluşturmasını sağlıyor. Bedeniniz bir patojenin zararsız bir formuyla karşılaştığından, bazı hafif ve orta derecede yan etkilerin görülmesi olağan. Bunun sebebi, bağışıklık sisteminizin tepki vermesi. Ama bu, yan etki göstermediniz diye aşının etkisiz olduğu anlamına da gelmiyor.
Elbette bazılarımızın Covid-19 aşılarına daha fazla tepki vermesi mümkün, ama bu ihtimal sanıldığından çok daha düşük. Alerjik reaksiyonlar son derece nadir. Yan etkiler birkaç gün içerisinde etkisini kaybetmezse bir doktora danışmakta fayda var.
Takviyeler kişiye özeldir
Sağlık takviyeleri ve tüm tedaviler kişiye özeldir. Aşı sonrası yan etkileriniz artarsa kendi özel tedaviniz için bir doktora danışmalısınız.
Dahası bu takviyeleri gerekli tahliller yapılmadan ve doktora danışmadan kullanmak tehlikeli olabilir. Uzmanlar, önerilen günlük miktarı aşan dozlarda vitamin almanın sağlığa zararlı olabileceğini söylüyor. Örneğin D vitamini gibi yağda çözünen vitaminler suda çözünmez ve vücutta depolanırlar. Fazla miktarda birikmeleri de vitamin zehirlenmesine yol açabilir. C vitamininin fazla tüketimi de mide bulantısı, ishal ve mide kramplarına neden olabilir; böbrek taşı geliştirme riskini artırabilir.
Teyit, konuyla ilgili bilgi almak için Klimik İnfeksiyon İmmünolojisi çalışma grubu başkanı Prof. Dr. Ali Şengül’e e-posta yoluyla ulaştı. Prof. Dr. Ali Şengül, Covid-19 mRNA aşılarının yan etkilerini azaltmak için özel olarak takviye alınmasına gerek olmadığını belirtti. Ayrıca yan etkilerin çoğunun bir iki gün içerisinde kendiliğinden düzeldiğini, gerekirse yan etkilerin cinsine ve şiddetine göre semptomatik tedaviler uygulanabileceğini ekledi.
