Sosyal medyada paylaşılan bir gönderide, 48 saat boyunca Coca-Cola satın alınmadığı takdirde firmanın iflas edeceği iddia edildi. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun bir fotoğrafı ve ona ait olduğu iddia edilen “Eğer Türkiye’de Coca-Cola alınmazsa bu bizim sonumuz olur” sözü de gönderiye eşlik ediyor. Bir kullanıcı tarafından 21 Mart 2015 tarihinde Facebook’ta paylaşılan gönderi şimdiye kadar 3 bine yakın kullanıcı tarafından beğenildi ve yaklaşık 200 bin kez paylaşıldı.
Aynı gönderi başka kullanıcılar tarafından 13 Mayıs 2020 tarihinde tekrar gündeme getirildi. Facebook yorumlarına bakıldığında bazı kullanıcıların, fotoğrafın gerçeği yansıttığını düşünerek destekleyici yorumlarda bulunduğunu görmek mümkün:
Ancak iddia doğru değil. Binyamin Netanyahu “Eğer Türkiye’de Coca-Cola alınmazsa bu bizim sonumuz olur” demedi. Coca Cola Company sadece kola üretmiyor ve İsrail ekonomisi bir içeceğin tüketilmemesinden etkilenecek kadar kırılgan değil.
Netanyahu'nun böyle bir açıklaması yok
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun böyle bir açıklama yapıp yapmadığına bakmak için arama motorlarında kilit kelimelerle bir arama yaptığımızda, hiçbir sonuca ulaşamıyoruz. Netanyahu’nun güvenilir bir kaynakta yayınlanmış böyle bir açıklaması da yok.
Coca-Cola tüm dünyada 200’den fazla ülkeye ihracat yapan dünyanın en büyük içecek şirketlerinden biri. 27 milyon perakende satış noktası var ve bunlardan sadece 300 bini Türkiye’de yer alıyor. Firmanın gazlı içecekten meyve suyuna, sudan çaya, enerji içeceğinden sporcu içeceğine 500’den fazla markası var. Kola olan içecek bu 500 markadan yalnız biri.
Türkiye’de tüketilmeyen içeceklerin doğrudan etkileyeceği firma Coca-Cola Türkiye. Kapsadığı ülkeler arasında Azerbaycan, Irak, Kazakistan, Kırgızistan, Pakistan, Suriye, Tacikistan, Türkiye, Türkmenistan ve Ürdün yer alıyor. Firma sadece bu bölgede 19 markayla faaliyette, yani Türkiye’de 48 saat belli bir içeceğin satılmaması firmayı sanıldığı kadar zarara uğratmayacaktır.
Coca Cola’nın tek bir sahibi bulunmuyor
Cola Cola ile İsrail devletinin organik bir bağı da bulunmuyor. Şirketin sahibinin İsrail kökenli olduğu ve The Coca-Cola Company’e karşı boykotların İsrail’e zarar verdiği iddiaları bu açıdan temelsiz. Şirket halka açık, yani doğrudan bir ülke ya da bireyin sahipliğinde değil. Binlerce hissedarı ve yatırımcısı var.
En büyük hissedar yüzde 9,31 ile pay Berkshire Hathaway Inc ve şirketin CEO’su Warren Buffett. Kendisi Amerikalı bir hisse senedi yatırımcısı. İkinci büyük hissedar Vanguard group Inc. ve o da Amerikalı bir şirket. Diğer hissedarlar ise şöyle:
Bir de yönetim kuruluna bakalım. Kurulda yer alan 12 kişiden yedisi Amerikalı, biri Afrikalı Amerikalı, biri Hollandalı, biri İspanyol, biri İngiliz ve biri de Kübalı.
Firma ve İsraili birlikte içeren tartışmalar sıkça yayılıyor. Hatta The Coca Cola Company UK 10 Ocak 2020 tarihinde sitesinden yaptığı bir açıklamada, şirketin İsrail dahil hiçbir ülkeye siyasi ya da askeri destek vermediğini belirtti. Coca-Cola Türkiye’nin merakettim isimli tüketicilerden gelen sorulara cevap verilen sayfasında da, şirketin herhangi bir politika, siyasi ya da dini inancı desteklemediği, İsrail’in yalnızca faaliyet gösterilen ülkelerden biri olduğu açıklaması yer alıyor. Yani Coca Cola’nın göreceği bir zararın İsrail’i etkileyeceğini düşünmek için bir sebebimiz yok.
İsrail ekonomisi yüksek teknolojiye dayalı
Diyelim ki bu iddialar gerçek ve firmanın İsrail ile “gizli” bir bağı var. Global bir firmanın tek bir ürününün 48 saat satılmaması, bir ülkeyi batırabilir mi? İsrail’in gayrisafi yurtiçi hasılası 2019 yılı rakamlarına göre 370 milyar civarında. Üstelik sadece 8,8 milyon nüfuslu bir ülkeden bahsediyoruz. İsrail ekonomisi yoğunlukla yüksek teknolojiye dayalı. Tarım ve gıdanın ekonomideki payı, kurulduğu 1950’den 2008’e kadar yüzde 11’den yüzde 2,6’ya kadar gerilemiş. Ki burada bütün bir gıda ve tarım sektöründen bahsediyoruz. İçecek endüstrisinin, hele de tekil bir içeceğin payı onbinde birlerle bile ifade edilemez. Diyelim ki Coca Cola’nın bütün gelirleri, tüm ürünleriyle birlikte İsrail’e gidiyor. Cola Cola’nın yıllık 37 milyar dolarlık gelirinin kesilmesi, İsrail’e ufak bir sendeleme bile yaşatmayacaktır.
Türkiye’de ortalama 20 milyon bardak tüketiliyor
Coca Cola Türkiye’nin, değil 48 saatlik, yıllık bütün gelirinin buharlaşması da İsrail ekonomisini sarsacak gibi durmuyor. Basit bir hesaplamayla Türkiye, dünya nüfusunun yüzde 1,07’si ve dünya çapında günde 1,9 milyar bardak Coca-Cola tüketiliyor. Tüketimi homojen alırsak Türkiye’de günde ortalama 20 ve iki günde 40 milyon bardak kolanın tüketilmediğini varsayalım. 250 mililitrelik kutu kolanın fiyatı 18 Mayıs 2020 itibariyle 2,85 TL. Vergi ve diğer harcamaları da yok sayarak bu bedelin tamamının şirkete gelir yazıldığını varsayalım. Bu da iki günde ortalama 114 milyon liralık bir gelir kaybı eder. Şirketin 2019 yılında ettiği 1 milyar liralık karı göz önünde bulundurursak, tamamının İsrail’e yollandığını düşünsek bile, bu gelirden yoksun kalmak ülkeyi etkilemez.
Malumatfuruş da yayınladığı bir analizle iddiayı ele almış ve imkansızlığını vurgulamış.
Sonuç olarak Türkiye’de 48 saat boyunca Coca Cola içecek satılmaması, ne firmayı ne de İsrail’i batırmaz. Firma ile İsrail devleti arasında organik bir bağ yok ve olsa bile 48 saatlik duraklamanın bu büyüklükte bir tahribat yaratması matematiksel olarak olanaksız. İddia yanlış bilginin yedi türünden uydurmaya örnek.
