Sosyal medyada tankların Çin’de iflas eden bir bankayı parasını çekmek isteyen vatandaşlara karşı koruduğunu gösterdiği iddia edilen bir video hızla yayıldı.
Paylaşımlarda yer alan iddiaya göre Çin’de 40 bankanın iflas duyurmasının ardından vatandaşlar paralarını çekmek üzere bankalara akın etmiş; ordu da tanklarla bankaları koruma altına almış.
Görüntüler bir askeri tatbikattan
Görüntü benzer iddialarla farklı ülkelerden kullanıcılar tarafından da dolaşıma sokulmuş. Sosyal medya paylaşımları arasında Jennifer Zeng isimli kullanıcının paylaşımı dikkat çekiyor. Zeng görüntülerin yer aldığı videonun tamamını Shandong eyaletine bağlı Rizhao şehrinde Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun askeri tatbikatından olduğu bilgisiyle paylaşmış ve tatbikatın her yıl tekrarlandığını belirtmiş.
Video incelendiğinde çevredekilerin tankların fotoğraflarını çektikleri görülüyor; protestoyu çağrıştıran herhangi bir slogan ya da afiş ise yok. Videoda ayrıca görüntünün 17 Temmuz’da çekildiği yazıyor. Videoya YouTube üzerinden de ulaşmak mümkün.
Çin devletine yakın Shanghai Daily gazetesinden Andy Boreham da görüntülerin askeri bir tatbikattan olduğunu ve Shandong’da çekildiğini ifade etmiş.
Banka olduğu sanılan bina otel
Videoda bir başka dikkat çeken detay, banka olduğu ileri sürülen sarı ışıklı bina. Tersine görsel arama yapıldığında binanın Rizhao’da yer alan Ji Hotel (Rizhao Lighthouse Seaside Scenic Area Hotel) olduğu anlaşılıyor. Görüntülerin bir banka değil otel önünde çekildiği bilgisi böylece doğrulanabiliyor. Otelin konumu Baidu Maps üzerinden de doğrulanabiliyor.
Görüntünün askeri bir tatbikattan alındığına dair farklı kaynakların içerikleri de mevcut.
The France 24 Observers’ın aktardığına göre Çin Sahil Güvenlik Başkanlığı olaydan önce Rizhao’yu da kapsayan bir bölgede 14 Temmuz - 16 Temmuz tarihleri arasında askeri tatbikat düzenleneceğine dair vatandaşları bilgilendirmek üzere bir duyuru yayınlamış. AP'nin otel çalışanlarından aldığı bilgiye göre de görüntüler bir tatbikattan.
Protestolar başka bir bölgeden
Peki Çin’de gerçekte ne oldu? 40 bankanın iflas ettiğini duyurduğu iddiası araştırıldığında, güvenilir bir bilgiye ulaşılamıyor. Ancak Çin’de geçtiğimiz aylarda yaşanan bir bankacılık skandalı ve protestolarla ilgili haberlere ulaşmak mümkün.
2022 Nisan ayında Çin'in Henan eyaletinden dört ve Anhui eyaletinden bir yerel banka hakkında soruşturma başlatıldı. İddiaya göre banka çalışanları özel bir finans şirketi ile birlikte mevduat sahiplerinin hesaplarından yasadışı mevduat çekip çevrimiçi platformlar aracılığıyla finansal ürünler pazarlamışlar. Bunun üzerine bu bankalardaki mevduat sahiplerinin hesapları dondurularak soruşturma başlatılmış. Paralarını çekmek isteyen pek çok mevduat sahibi mağdur olmuş ve 2022 Mayıs ayından itibaren başlayan protestoların dozu giderek artmış.
10 Temmuz’da Henan eyaletine bağlı Zhengzhou’da binlerce kişinin katıldığı bir protesto gösterisi düzenlenmiş, polisin göstericilere sert müdahalesi sosyal medyada sıkça paylaşılmıştı.
Protestoların ardından Çin Bankacılık ve Sigorta Düzenleme Komisyonu üç aylık soruşturma sürecin sonrası bazı müşterilerin 50 bin yuana (131 bin 421 TL) kadarki ödemelerini yapmaya başlamış, 25 Temmuz itibariyle 100 bin yuana (262 bin 843 TL) kadarki ödemelerin de yapılmaya başlanacağını duyurmuş.
Yani Çin’de 40 bankanın iflas ettiği bilgisi de dayanaktan yoksun.
