Sosyal medyada yayılan paylaşımlarda bugün kullandığımız rakamları Harezmi’nin 780 yılında açı sayılarına göre tasarladığı iddia edildi. İddia uzunca bir süredir farklı dillerde de internette paylaşılıyor.
Günümüzde yaygın olarak Hint Arap rakamları kullanıyoruz. Bu rakamların kökeni ise Hindistan’a ve Hintli matematikçi Aryabhata’nın çalışmalarına dayanıyor. 476-550 yılları arasında yaşayan Aryabhata’nın bilimsel çalışmaları batıyı da etkilemişti.
Rakamların kökeni ayrıca bazı kısımlarının M.S. 224-383, bazı kısımlarının ise M.S. 885-993 yıllarına ait olduğu düşünülen Bakhshali el yazmasına dayandırılıyor. Altı ve yedinci yüzyıllarda Hindistan’da şekillenerek Arap dünyasına yayılan rakamlar, 12. yüzyılda Harezmi ve Kindi gibi matematikçiler aracılığıyla da batıya taşınmış.
Harezmi, 780 yılında doğan bir matematikçi. Bu da rakamları 780 yılında tasarladığı iddiasını çürütüyor. Ancak Harezmi’nin rakamların tasarımına etkisi bulunmuyor. Ünlü matematikçi, Hindistan’daki matematik biliminden etkilenerek, Aryabhata’nın çalışmaları üzerine 820 yılında bir kitap yazmış. Bu kitabın Latince’ye çevrilmesiyle Hindistan’dan çıkan rakamlar Batı dünyasında hızlı bir yayılışa neden olmuş. Arap dünyası ile yapılan ticaretin ve Fibonacci’nin konu üzerine yazdığı kitabın da yeni rakamların yayılmasına katkı sağlamış ve zamanla Roma rakamlarının yerini bugünkü 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, ve 9 sembolleri almış. Bu rakamlara Hint-Arap adı verilmesinin nedeni de bu.
Hint kökenli bu rakamların tasarımında ise açılar bir rol oynamıyor. Bakhshali el yazmasında bulunan rakamlar da açılara bağlı değil, oldukça dairesel. Hatta iddia konusu görseldeki bazı rakamların yazımı kullanılan fonta göre değişiklik de gösterebiliyor. Örneğin 7 rakamının altındaki çizgi genelde kullanılmıyor ve ortadaki çizgi de 1 rakamı ile karışmaması için sonradan eklenmiş. 9 rakamında eklenen kuyruk da kullanımda değil. Ayrıca açı sayılarına tek taraflı bir yaklaşım sergilenmiş.
360 dereceye tamamlanmamış her açının karşısında tamlayan bir açı bulunması gerektiği için, bu rakamlardan hiçbirinin yalnızca bir açısı olmayacaktır.
Harezmi bu rakamları dünyaya taşımakta rol oynamış olsa da, açılara yönelik bir tasarım geliştirmemiş. Bu iddiaları kanıtlayacak bir referans bulunmuyor. Teyit, matematikçi Ali Nesin ile iletişime geçti. Nesin de rakamların tasarımının açılarla ilgisi olmadığını doğruladı.
İddia daha önce başka platformlarca da yanlışlanmıştı.
