Sosyal medyada paylaşılan bazı gönderilerde, Britanya’da Covid-19 aşısı olanların delta mutasyonundan daha fazla etkilendiği, hatta varyanta bağlı ölümlerin bu grupta daha yüksek olduğu öne sürüldü. Rakamlardan aşıların işe yaramadığı sonucuna varılmış.
İlk olarak sosyal medyada yaygınlaşan iddiaların çeşitli komplo teorilerini tekrar eden güvenilir olmayan bir internet sitesine dayandırıldığını belirtelim. Bu site, Covid-19 aşısı olan kişilerin delta varyantından ölme olasılığının aşılanmamış kişilere göre üç kat daha fazla olduğunu iddia ediyor.
Tablodaki veriler çarpıtılmış
İddialarda bahsi geçen rapor 25 Haziran 2021’de Public Health England tarafından yayınlanmış. Covid-19 aşılarının işe yaramadığı iddiası, raporun 13 ve 14. sayfalarındaki 1 Şubat 2021-21 Haziran 2021 tarihleri arasında İngiltere’de onaylı delta vakalarının (sıralama ve genotipleme) aşılama durumuna göre acil bakım ve ölüm durumları” isimli dördüncü tablodaki tek bir sütundaki verilere dayanıyor.
Ancak tablodaki veriler bütüncül olarak bağlamları içinde ele alınmalı. Dördüncü tablonun bütününde, delta varyantıyla enfekte olan 92 bin 29 kişiden 53 bin 822’sinin yani çoğunluğun aşılanmadığını görüyoruz. 38 bin 207 kişi ise aşılanmış. Yani delta varyantı kapanlar arasında aşılananların sayısı daha az.
Aşılananlar çoğaldıkça aşılananlardaki vaka sıklığı da artıyor
Ayrıca, yalnızca iddiada yer alan sayılar üzerinden aşılanan insanların delta varyantıyla daha çok karşılaştığı çıkarımında bulunmak için elimizde yeterli veri bulunmuyor. Tabloda yer alan 70 kişinin aşılandıktan ne kadar süre sonra enfekte olduğunu bilmiyoruz. Bu epey önemli bir eksik, çünkü insanlar ikinci doz aşılamanın üstünden iki hafta geçtikten sonra “tam olarak aşılanmış” sayılıyor.
Teyit, raporda yer alan verilerin doğru yorumlanması için virolog Semih Tareen ile viroloji klinisyeni Müge Çevik’e ulaştı. Tareen verileri yorumlarken Britanya’daki aşılama oranının hesaba katılmasının önemli olduğunu söyledi. Britanya’da 30 Haziran 2021 itibariyle nüfusun yüzde 85’i ilk doz aşısını oldu. Aşılanmayanlar azınlıkta olduğundan, yeni vakaların aşılanan çoğunlukla tespit edilmesi de olağan. Zaten aşılar enfeksiyondan yüzde 100 korumuyor; ancak hastaneye yatış ve ölüm ihtimalini belirgin biçimde azaltıyor. Bu nedenle aşıların etkili olup olmadığını anlamak için bakılması gereken asıl gösterge, aşılama öncesi ve sonrasındaki hastaneye yatış ve ölüm oranlarını kıyaslamak.
Müge Çevik’e göre tabloda gördüğümüz 50 yaşından büyüklerin daha çok enfekte olması da doğal, çünkü bu yaş grubunda risk halen daha yüksek. Çevik tabloya bakarak delta varyantının Covid-19 aşılarını atlattığını söyleyemeyeceğimizi belirtiyor. Dahası, Çevik’e göre, hastaneye kaldırılanların ne derece hasta oldukları da tabloda mevcut değil. Aşılar hastalık riskini azaltıyor, fakat enfeksiyon sirkülasyonu devam ediyor. Ancak bu tablodaki kişiler aşı olmasalardı, hastalıktan daha fazla etkilenme olasılıkları artabilirdi.
Verileri inceleyen istatikçi David Spiegelhalter ve Anthony Masters de, “Bu durum aşıların etkisiz olduğunu değil, aşının etkili olduğunu fakat kusursuz olmadığını gösteriyor” açıklamasını yaptı.
Covid-19 aşıları delta varyantına karşı etkili
Aşılar, Covid-19'dan kaynaklanan ciddi hastalıklara ve hastaneye yatışa karşı en iyi korunma yöntemi olmaya devam ediyor. Dünya Sağlık Örgütü Covid-19 aşılarının, yeni varyantlara karşı etkili olduğunu söylüyor.
Britanya’da yapılan bir araştırmada, iki doz Pfizer/BioNTech aşısının delta varyantına karşı yüzde 87,9 ve iki doz AstraZeneca aşısının ise yüzde 59,8 etkinlik gösterdiği ortaya kondu. Yani yeni varyant, her iki aşının da koruyuculuğunu orta düzeyde etkilemiş. Bu da aşıları Covid-19’un tüm varyantlarına karşı en etkili korunma aracı kılmaya yetiyor.
Sinovac özelinde delta varyantına karşı etkili koruma için, iki doz aşının ardından ek bir hatırlatıcı doz uygulaması öneriliyor. TTB, Ocak 2021’de aşılanan sağlık çalışanları ile 65 yaş üzeri yurttaşların hatırlatıcı dozlarının bir an evvel uygulanması çağrısı yapmıştı. 30 Haziran 2021’de Sağlık Bakanlığı iki doz aşısını olmuş 50 yaş ve üzeri vatandaşlarla sağlık çalışanlarının üçüncü doz aşıları için randevu alabileceklerini açıkladı. Ayrıca BioNTech aşısının ilk dozunu olan vatandaşlar, ikinci dozlarını 4 hafta sonra olacak şekilde randevu alabilecek.
Aşı olsanız da, toplumsal bağışıklık sağlanana dek maske takmaya devam etmeniz ile özellikle kapalı ve kalabalık alanlarda mesafenizi korumanız da tavsiye ediliyor.
