ABD’de siyah vatandaş George Floyd’un polis tarafından öldürülmesinin ardından ülkede ırk eşitsizliğine dikkat çeken protestolar hızla yayılıyor. Sosyalmedyadapaylaşılan bir videonun, polis tarafından tutuklanmaya çalışılan siyah bir vatandaşın FBI ajanı olduğunun ortaya çıktığını gösterdiği iddiaedildi. Paylaşımlarda polisin, şahsı hiçbir gerekçesi olmadığı halde siyah olduğu için tutuklamaya çalıştığı iddia edildi. İddia paylaşımlarından yalnız biri, 60 bine yakın beğeni aldı. Görüntüler bazı habersitelerinde de yer aldı.
Ancak iddia gerçeği yansıtmıyor. Video 2019 yılından ve tutuklanmaya çalışıldığı görülen kişi de FBI ajanı değil. Görüntüdeki polislerin bağlı bulunduğu Rochester Polis Departmanı da olayın 2019’dan olduğunu ve kişinin FBI ajanı olmadığını açıkladı.
Görüntüdeki kişi FBI ajanı değil
Görüntülerde, iki beyaz polis tarafından kelepçelenen kırmızı tişörtlü siyah bir yurttaş görülüyor. Video boyunca kelepçelenmeye çalışılan kişi, polisi kimliğine bakmaları için uyarıyor. Kimliği gören polisler kelepçeleri çıkarıyor. Ancak videoda tutuklanmaya çalışılan kişinin FBI ajanı olduğuna dair bir konuşma geçmiyor. Olayın sosyal medyada hızlı bir şekilde yayılmasıyla ABD Rochester Polis Departmanı bir basın açıklaması yayınladı. Açıklamada olayın 2019’da Rochester Polis Departmanı memurlarının şehir merkezindeki bar ve eğlence alanında çalışmak üzere görevlendirildikleri sırada yaşandığı söylendi.
Hakkında tutuklama emri olan birini arayan polisler, videoda görülen kişiyi aradıkları şahısla neredeyse aynı fiziksel özelliklere sahip olduğu için, yani eşkale uyduğundan durdurmuş. Açıklamaya göre, durdurdukları kişi ‘polislere yardımcı olmadığı için’, kendisini makul şüpheli olarak görüp kelepçelemişler. Kimlik tespiti yapıldıktan sonra aranan kişi olmadığı ortaya çıkmış ve serbest bırakılmış. Yine açıklamada, sosyal medya söylentilerinin aksine, videodaki kişinin Federal Soruşturma Bürosu (FBI) mensubu olmadığı söylenmiş.
Videoya yapılan yorumlardan birinde videodaki kişinin mesleğinin aslında paramedik olduğu söylenmiş. Abdullahi adlı kullanıcıya ulaşan Teyit, kendisinin yardımıyla videodaki kişinin de sosyal medya hesabına ulaştı. Atter Monydel adlı bu kişinin sosyal medya sayfasında FBI ajanı olduğu yazan bir videoyu paylaşarak \"I remember this. That shit wrong. Minneapolis turn the fuck up!\" yani \"Bunu hatırlıyorum. Bu saçmalık yanlış\" yorumunu yazmış. Ayrıca Monydel'in meslek bilgilerinde paramedik olduğu da görülüyor. Teyit, Monydel'e ulaştı. Videodaki kişi olduğunu kabul etti. 4 Haziran 2020 tarihinde Atter Monydel, sosyal medya hesabından da bir açıklama yaparak videodaki kişi olduğunu ancak, bir FBI ajanı ya da polis memuru olmadığını söyledi.
Konuyla ilgili Snopes ve Reuters doğrulama ekiplerinin hazırladıkları analizlerde de videonun 2019 yılında @thisisnike1 adlı kullanıcı tarafından Instagram hesabından paylaşıldığı bilgisi yer almış. Ancak paylaşım kaldırıldığı için videoya ulaşılamıyor. 31 Mayıs 2020’de YouTube’da paylaşılan bir video açıklamasında da “Bir şey bana bir yıldan fazla bir süredir bu videoyu tutmamı söylüyor. Evde çalışırken, koşarken, oynarken, kendi işinize bakarken veya sadece nefes alırken öldürüldüğünüzü hayal edin? Bu olay bir yıl önce oldu. Minnesota Polis Departmanı yozlaşmıştı. Huzur içinde lanet bir sigara bile içemezsin” cümleleri yer almış. Bu açıklamada da kişinin bir FBI ajanı olduğuna dair bir bilgi bulunmuyor.
Videodaki kişinin FBI ajanı olmadığı yorumları
Sosyal medyada da bazı kullanıcılar da görüntüdeki kişinin FBI ajanı olmadığını ve videonun 2019’dan olduğunu söylemiş. Videoyu çekenin de ThisisNike adlı kullanıcı olduğu paylaşılmış. Teyit, videoyu çektiği söylenen kişiye ulaşmaya çalıştı, ancak henüz bir yanıt alamadı.
Twitter kullanıcılarının videoya yaptıkları yorumlar
Polise kimlik sormak bir hak
Videoda polisler tarafından kelepçelenmeye çalışan kişinin polislerden kimliklerini istediği görülüyor. Bu aslında olağan bir durum. Çünkü sizi durduran, hakkınızda işlem yapmak isteyen polislere rozetini, kimliğini sorabilirsiniz. Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği’nin (ACLU) polisin sizi durdurması halinde yapabileceklerinizi belirttiği pek çok bilgilendirme notu bulunuyor. Eyaletlere göre internet siteleri kurmuş olan ACLU’nun Rochester’ın bağlı olduğu New York sitesi incelendiğinde, yolda durdurulan bir yurttaşın polise kim olduğunu sorma, polisin kendini tanıtmasını isteme hakkı olduğu görülebiliyor. Nitekim eyaletlere göre bazı prosedürler değişse de bu genel birilke.
Videoda da yanlışlıkla durdurulmuş ve hakkını arayan bir yurttaş görüyoruz. Konuyu inceleyen Nzherald ise polis departmanının verdiği bilgiyi paylaşarak, yolda durdurulan kişinin olay yerindeki amiri görmek istediğini doğrularken, polis şefi Jim Franklin’in beyanına da yer vermiş. Franklin “Her zaman her şeyi doğru yapamayabiliyoruz, ancak hizmet ettiğimiz şehre en iyisini yapmak için kendimizi geliştirmemiz gerekiyor” demiş. Teyit’in görüşüne başvurduğu insan hakları hukukçuları da yurttaşın polisin kimliğini görme hakkının evrensel bir ilke olduğunu vurguluyor.
Türkiye’de bu hak, Polis Vaziyet ve Salahiyet Kanunu’nun 4/a maddesinde düzenleniyor: “Polis, görevini yerine getirirken, kendisinin polis olduğunu belirleyen belgeyi gösterdikten sonra, kişilere kimliğini sorabilir. Bu kişilere kimliğini ispatlamaları hususunda gerekli kolaylık gösterilir” Yani size kimlik soran, gözaltına almaya ya da tutuklamaya çalışan kişinin gerçekten polis olduğundan emin olmak hakkınız. Ancak ülkelerin demokratik değerlere gösterdiği saygı, gelişmişlik endeksi gibi faktörler, uygulamaların farklılaşmasına neden olabiliyor.
Sonuç olarak sosyal medyada polisler tarafından tutuklanmaya çalışılan siyah vatandaşın FBI ajanı olduğu iddiası doğru değil. Videodaki kimliğine bakılıp aranan şahıs olmadığı ortaya çıkınca serbest bırakılmış; FBI olduğu anlaşılınca değil. İddia yanlış bilginin türlerinden hatalı ilişkilendirmeye örnek.
SON GÜNCELLEME:
- Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye'de yurttaşın polis karşısındaki hakları ile ilgili paragraf eklendi. (4 Haziran 2020/14.00)
- FBI ajanı olduğu iddia edilen Atter Monydel'in açıklaması eklendi. (8 Haziran 2020/15.44)
