Sosyal medyada, Hintli bir iş insanının geliştirdiği bisikletin, bir saat çevrildiğinde bir evin günlük elektrik ihtiyacını karşılayabildiği iddia ediliyor.
Bisikletin ürettiği elektrik tüm evin günlük ihtiyacını karşılayacak kapasitede değil
İddiada bahsedilen iş insanı Manoj Bhargava, 2003 yılında üretmeye başladığı ‘5-Hour Energy’ isimli enerji içeceğiyle biliniyor. Bhargava, aynı zamanda ‘Billions in Change’ isimli girişimiyle temiz su, enerji ve yiyecek gibi dünya sorunları için çeşitli teknolojiler geliştirmeye çalışıyor. Bahsi geçen ‘Hans Free Electric’ isimli bisiklet de Billions in Change girişimiyle üretilmiş.
Bhargava, YouTube’a yüklenen ‘Billions In Change 2 Official Film (2017)’ başlıklı videoda geliştirdiği teknolojiyi şöyle anlatıyor:
‘Zengin ülkelerdeki çoğu insan farkında değil ama milyarlarca insan ya elektriğe hiç ulaşamıyor ya da günde iki üç saat ulaşıyor. Bunu yoluna koymak, insanların hayatında çok şey değiştirir. Birkaç yıl önce, elektrik üreten bir bisiklet üzerine çalışmıştık. Bir saat çevirince 24 saat elektriğiniz oluyor. [...] Bu bisikletle ve bataryasıyla Hindistan'da bazı evlere gittik.
[...] Bir insanın köylerde asıl ihtiyacı olan şey ışık. Bir hayal edin: saat akşam 7 ve uyuyana kadar hava karanlık, pek bir şey yapamıyorsunuz. Tek bir ampulle bütün akşamı üretken geçirebiliyorsunuz.
İhtiyaç duydukları diğer şey ise bir cep telefonunu şarj etmek. Bu iki şeyi yapabiliyorsanız, aslında sıradan bir evin ihtiyaçlarının yüzde 85-90'ını karşılıyorsunuz demektir.’
Buradaki yanıltıcı kısmın, Bhargava’nın ‘bir saat çevirince 24 saat elektriğiniz oluyor’ cümlesinden kaynaklanmış olması muhtemel. Ancak iş insanı Hindistan’ın elektriği olmayan kırsal kesimlerinde, ampul ve telefon şarj etmek gibi düşük elektrik tüketimi gerektiren şeylerden bahsediyor.
Hans Free Electric isimli bisikletin tanıtımlarında da kırsal kesimin elektrik ihtiyacı vurgulanıyor.
2015 tarihli National Geographic makalesinde de Bhargava bisikletinin ‘bir saat çevirince tüm günlük ışık ve temel ev aleti ihtiyacını karşılayacağını’ belirtilmiş.
Peki bu bisiklet ne kadar enerji üretiyor olabilir?
Bazı hesaplamalara göre bir saat bisiklet sürmek yaklaşık 0,11 kilowatt enerji üretimi sağlıyor. Hans Free Electric’in tanıtım videolarından da bisikletin ne kadar enerji ürettiğini anlamak mümkün. Bu videoların birinde voltaj ve akım değerlerini görebiliyoruz.
Enerji hesaplamalarında kullanılan ‘Volt x Amp / 1000’ formülü bize enerjinin kilowatt cinsinden değerini veriyor. Görselde de görülebileceği üzere, Hans Free Electric’in ürettiği enerji 11 Volt x 10 Amp / 1000 = 0,11 kilowatt saat.
Piyasada enerji tüketimi 4,5 watt kadar düşük olan ampuller bulunuyor. Bu da ampulün saatte elektrik tüketiminin 0,0045 olduğu anlamına geliyor. Günde sekiz saat ışık kullanıldığını varsayarak bir hesaplama yaptığımızda şu sonuca ulaşıyoruz:
0,0045 (ampulün saatte tükettiği enerji) x 8 (saat ışık kullanımı) = 0,036 kilowatt
Yani bir saat bisiklet çevirerek elde edilen 0,11 kilowatt enerjiyi depolayarak, 4,5 wattlık bir ampul ile yaklaşık 24 saat, 9 wattlık bir ampul ile yaklaşık 11 saat, 18 wattlık bir ampul ile ise yaklaşık 5 saat ışık elde etmek mümkün.
Telefon şarj etme konusuna gelecek olursak: Apple’ın standart hızlı şarj adaptörleri 20 W. Bu da 0,02 kilowatt saat ediyor. Bazı testlere göre iPhone 12 iki saatte tamamen şarj oluyor. Benzer şekilde hesap yapacak olursak karşımıza şöyle bir tablo çıkıyor:
0,02 (şarj aletinin saatte tükettiği enerji) x 2 (saat tamamen şarj olma süresi) = 0,04 kilowatt.
Yani bir saat bisiklet çevirerek elde edilen 0,11 kilowatt enerjiyi depolayarak, iPhone 12 model bir telefonu 2,5 kez şarj etmek mümkün. Daha eski telefonların batarya kapasitelerinin daha düşük olduğunu ve bu nedenle daha çok kez şarj edilebileceğini de unutmamak gerek.
ABD’de ortalama bir hanede günde 30 kilowatt saat elektrik kullanılıyor. Kişi başı günlük elektrik tüketimi miktarı ise 33 kilowatt saat. Yani bir Amerikalının bu yöntemle bir günlük elektrik ihtiyacını karşılaması için yaklaşık 300 saat bisiklet çevirmesi gerekiyor.
Türkiye’nin elektrik kullanımı ise daha düşük. Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre kişi başı günlük elektrik tüketimi yaklaşık 9 kilowatt saat. Ancak yine de bir Türkün bu yöntemle bir günlük elektrik ihtiyacını karşılaması için neredeyse 90 saat bisiklet çevirmesi gerekiyor.
Yani bu yöntemle bir evin 24 saatlik enerji ihtiyacını karşılamak mümkün değil.
25 adet Hans Free Electric bisiklet 2016’da Hindistan’daki kırsal bölgelere dağıtılmış. Ancak dağıtılan bu bisikletlere dair detaylara ulaşılamıyor. Dahası bisikletin üretimi de durdurulmuş. Billions in Change internet sitesine göre Hans Free Electric bisikleti yerini Hans PowerPack 300 isimli, güneş enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren küçük boyutlu bir jeneratöre bırakmış ve bu jeneratör yalnızca Hindistan’da satılıyor.
Özellikle evlerde enerji verimliliği sağlamak amacıyla sınırlı güç sağlayan başka girişimlere de rastlanıyor. 2021 yılında Energym tarafından da benzer bir bisiklet üretilmiş. RE:GEN isimli bu egzersiz bisikletinin temel amacı, evde (ya da spor salonlarında) spor yaparken elektrik enerjisi depolayabilmek. Şirketin internet sitesine göre bisiklet üzerinde ortalama bir antrenman ile depolanan elektrik enerjisiyle iPhone 12 model bir telefonun 14 kez şarj edilebileceği belirtiliyor.
Öte yandan insan enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren bu tür girişimler, iklim krizini kesin olarak çözecek değil, katkı sunacak adımlar olarak değerlendiriliyor.
