Sosyal medyada yaygın bazı paylaşımlarda referans verilen bir makalenin, çocuklarda maske kullanmanın olumsuz etkiler doğurduğunu kanıtladığı ileri sürüldü.
Kaynak olarak Witten Herdeck Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma gösterilmiş. Bahsedilen araştırmayı Research Square üzerinde bulmak mümkün.
“Corona children studies 'Co-Ki"' First results of a Germany-wide registry on mouth and nose covering (mask) in children” (Korona çocuk çalışmaları “Co-Ki”: Almanya’da çocuklarda ağız ve maske üzerine yapılan anketlerin ilk sonuçları) isimli makaleye göz atmadan önce Research Square’in bu makalenin herhangi bir hakem onayından geçmediğini vurguladığı uyarı mesajını görmek mümkün.
Makalenin “Editöryal not” kısmında, araştırmanın çocukların maske takmasının etkilerine ilişkin bir ankete dayandığı ve sınırlılıklarından bahsediliyor. Ayrıca çalışmanın maske takma ile çocuklardaki yan etkiler arasında nedensel bir ilişki ortaya koymadığı açıkça belirtiliyor.
Bulgular belli bir gruba yönelik anketin sonuçlarından ibaret
Araştırma 20 bin ebeveynin öznel fikirlerini belirttiği anket sonuçları işlenerek hazırlanmış. Ankete katılan veliler de “hükümetin pandemi kısıtlamalarını eleştiren” kişilerin bulunduğu sosyal medya grupları ile forumlardan seçilmiş. Yani katılımcıların, dünyadaki tüm velileri temsil etme kabiliyetleri yok.
Diğer yandan Alman televizyon kanalı Zweites Deutsches Fernsehen (ZDF) tarafından 2020 yılının Ağustos ayında yayınlanan ankette katılımcılarının ezici çoğunluğunun hükümetin pandemi nedeniyle aldığı tedbirlerin lehine olduğu, yüzde 10’unun ise “abartılı” bulduğunu ortaya konmuş. Yani ankete katılan 20 bin 353 veli sadece hükümetin tedbirlerini eleştiren kesimleri temsil ediyor.
İddianın kaynak gösterdiği araştırma, maske ve onun çocuklardaki etkilerine dair herhangi bir nedensellik ortaya koyacak şekilde de tasarlanmamış. Araştırmada maske takan çocuklarla kıyaslamak için “deneysel kontrol” grubuna yani maske takmayan gruplara yer verilmediği gibi, bu etkiler herhangi bir uzman grubu tarafından değerlendirilmeden, diğer değişkenler hesaba katılmadan, sadece ankete katılan ve ülkenin genelini temsil etmeyen ebeveynlerin subjektif düşünceleri sonucu ortaya çıkan rakamları göstermiş.
Nedensellik ilişkisini kurabilmek için bilimsel çalışmalarda olması gereken dört şarttan biri de “zamanlama”. Yani makalede maskenin çocuklarda etkisine dair iddia edilenler, maske kullanımından önce de var olup olmadıkları, yahut anket grubundaki çocukların daha önceden hangi rahatsızlıklarının olduğuna ilişkin araştırma veya bilgiye yer verilmiyor.
Ancak bu makalenin hiçbir bilimsel değer taşımadığı anlamına gelmiyor. Burada mühim olan, araştırmanın hangi sonuçlara varmak için kullanılmaya kadir, hangisine olmadığını anlayabilmek. Bu anket, aşı karşıtı ya da mütereddidi velilerin çocuklarını nasıl gözlemledikleri ve çocuklarının tıbbi gereksinimlerine nasıl yaklaştıklarını anlamak için mühim bir veri sunabilir. Ancak maske kullanımının çocuklara etkisiyle ilgili herhangi bir bilimsel sonuca varmak, bu makale kullanılarak olası değil.
6-11 yaş arası çocuklarda maske kullanımı tavsiye ediliyor
DSÖ ve UNICEF Covid-19’un çocuklara da bulaşma riskini göz önünde bulundurarak çocukların maske kullanımına ilişkin hazırladığı tavsiyeler mevcut. Her iki kurum da, 6-11 yaş aralığındaki çocuklarda maske kullanımını tavsiye ediyor. CDC iki yaş altı çocukların maske takmaması gerektiğini belirtirken, okula giden çocuklarda maske kullanılmasını tavsiye ediyor.
DSÖ’nün yönetmeliğine baktığımız zaman çocukların Covid-19 ve diğer koronavirüslerin yayılımını azaltmak için takdığı maskelerin yararı veya zararlarına dair kanıtların sınırlı olduğunun vurgulandığını görüyoruz. Bunun yanı sıra, çocuklarda maske takmanın influenza ve diğer solunum yolu virüslerinde etkinliğini değerlendiren daha önce yapılmış çalışmalar da mevcut.
Maskenin çocuklar üzerinde olumsuz etkisi olduğunu kanıtlayan bir çalışma olmadığı gibi uzmanlar da bu konuda farklı görüşleri savunuyor. Bazı uzmanlar maskenin çocuklarda iletişim açısından çok da iyi olmadığını ve kendimizi ifade ederken yüz kasları ve mimikleri çok kullandığımız için çocuklarda sosyal etkileşim ve duygusal olarak kendini ifade etme açısından sorunlar oluşabileceği ihtimalinden bahsediyor. Bazıları ise maske kullanımının çocuklarda başkaları ile iletişim kurmasına engel oluşturmadığını ve pandemi boyunca çocukların bu konuda yeterince iyi olduğunu savunuyor. Ayrıca çocuklarında maske kullanımına bağlı olarak adapte olma sorunu gibi problemler yaşadığına dair endişesi olan ebeveynlere doktor görüşüne başvurmaları tavsiye ediliyor.
İddianın Türkçeleştirilerek sunulduğu web sitesinde Teyit’in daha önce yanlış olduğunu ortaya koyduğu bir çok iddiaya yer verilmiş.
İddianın daha önce PolitiFact ve Health Feedback tarafından yanlış olduğu ortaya konmuş.
