Bazı haber sitelerinde yayınlanan Ticaret Bakanlığı’nın bir düzenlemesine ilişkin haberlerin başlıklarında, BİM, A101, Şok gibi marketlerin kalıcı olarak kapanacağı bilgisi yer alıyordu. Haber içeriklerinde Ticaret Bakanlığı’nın aldığı kararla bu marketlerin küçük esnafa zarar verdiği için kapatıldığı öne sürülmüş.
Esnaf için tedarik ve dağıtım kooperatifi geliştiriliyor
Ticaret Bakanlığı iddia edildiği gibi zincir marketlere ilişkin bir düzenleme yayınlamadı. Bakanlık uzun zamandır Perakende Ticareti Taslağı düzenlemesiyle esnafla ilgili çalışmalar yürütüyor. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, zincir mağazalarla rekabette zorlanan perakendeci esnafın maliyetleri düşürecek ‘tedarik ve dağıtım kooperatifi’ modelini oluşturduklarını Aralık 2019’da açıklamıştı.
Bu modelle esnaf ve bakkallar kooperatifler aracılığıyla desteklenecek. Amaç, tedarik ve dağıtım kooperatifinin, esnafın maliyetini düşürmesi, ayakta kalma güçlüğü çeken küçük esnafın ucuz gıdaya ulaşmasının sağlanması diye açıklanmış. Ayrıca vergi ödemede teşvik getirilmesi, kadın girişimcilerin önünün açılması da planlanıyor. Ancak bu modelde zincir marketlere ilişkin düzenlemelerden bahsedilmemiş.
Düzenleme yetkisi Cumhurbaşkanlığı’nda
Bu düzenlemeyle birlikte zincir marketlere, küçük yerleşim yerlerine açılması için nüfus kriteri getirileceği haberleri de gündeme gelmişti. Buna göre nüfusu üç veya beş binden az olan yerleşim yerlerinde zincir market açılmasına izin verilmeyeceği, küçük esnaf ve bakkalların hayatta kalmasına olanak sağlanmasının amaçlandığı öne sürülmüştü. Ancak Ticaret Bakanlığı yetkilileri, zincir marketlerin açılış kriterlerine yönelik bir çalışma yapılmadığını belirtmişti.
Açıklamaya göre zincir marketlerin açılış kriterlerinin belirlenmesi yetkisi Cumhurbaşkanına ait ve kriterler de Cumhurbaşkanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenebilir.
Nitekim 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 16. maddesinin ikinci fıkrasına göre, perakende işletmeler hakkındaki açılış, faaliyete geçiş, işletme sayısı gibi kriterleri bakanlığa Cumhurbaşkanı iletiyor; ilgili yönetmelikler de yine Cumhurbaşkanının yetkisinde.
Zincir marketlere ilişkin bir düzenleme gerektiği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) gibi kuruluşlarca bir süredir ifade ediliyor. Küçük esnafı, zincir marketlere karşı korumak için yasa teklifi hazırlıklarına da 2019’un sonunda başlanmıştı. Ancak henüz bu konuda bir düzenleme bulunmuyor. Resmi Gazete’ye baktığımızda da böyle bir düzenlemeye rastlamıyoruz. Tedarik ve dağıtım kooperatifi ana sözleşmesinde de zincir marketlere ilişkin bir detaya yer verilmemiş. Perakende yasasıyla ilgili çalışmalarsa devam ediyor.
